بازار خوی

بازار خوی یکی از جاذبه های گردشگری شهرستان خوی است که در ضلع شرقی این شهر واقع شده است. مجموعه بازار خوی از چند راسته بازار سر پوشیده، سراها، چهار سوهای خوش ترکیب و گذرهای قدیمی که بقایای بافت بزرگتری است، تشکیل شده است.

شهرستان خوی به سبب قرار گرفتن بر سر جاده های معروف بازرگانی مانند: جاده ابريشم، مكه يولی، راه طرابوزان به جلفا و… و همچنين به سبب مركزيت اقتصادی از قديم دارای كاروانسراهای متعدد، جهت تخليه كالا و استراحت بازرگانان، و بازاری وسيع و گسترده جهت داد و ستد كالای مختلف را دارا بوده است. در گذشته خوی دارای مركز اقتصادی و بازاری بزرگ بوده، ولی در دوره های مختلف تاريخی به علت وجود سوانح طبيعی و انسانی، كه شهر كهن رو به نابودی گذاشته، به تدريج شهری نو و جديد دركنار آن به وجود آمده و بازار قديمی فعلی شهر خوی مربوط است به آبادانی دوره های اخير، كه از اواخر قرن دوازده هجري شروع شده است.

تاریخ احداث بازار فعلی دوره صفویه به بعد است و بیشتر قسمت‌های آن به دستور عباس میرزای قاجار و توسط امیر احمدخان دنبلی، در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده‌است.

با توجه به ویژگی‌های معماری، اقلیمی بازار خوی ، مانند بازارهای اصفهان، کرمان، اراک، فاقد تزئینات خاص گچبری و کاشی‌کاری و کتیبه می‌باشد، تنها در بعضی قسمت‌ها، مخصوصا در چهار سوهای آن نظم و دقت قابل توجهی در کاربرد و رگه چینی آجر، به کار رفته است.

در گذشته سنگفرش زیبایی کف بازار را پوشانده بود، لوله کشی آب شرب نیز درست از وسط بازار می‌گذشت و قسمت شمالی و جنوبی شهر را به هم وصل می‌کرد. فاضلاب شهری كه در بازار و كوچه های اطرافش وجود دارد، قديمی ترين فاضلاب در سطح ايران می باشد.

از قسمت های قابل توجه اين مجموعه اين است كه، هر كدام از راسته ها، مربوط به شغل معينی بوده و به نام همان شغل، مانند: مسگر بازار، بوركچی بازار، زرگر بازار، خرازی بازار، فرشچی بازار و… و يا به نام اشخاص خير كه در عمران و آبادی بازار، نقش مؤثر داشته اند، مانند: امير، جواد، حاجي بابا و… و معروف بوده است كه هم اكنون نيز نام هاي قديمی را دارند.

در بازار خوی ، مراكزی نيز جهت رفع نيازها و احتياجات مردم و بازاريان موجود است، مانند: كاروانسراها ؛ مثل كاروانسرای خان، ميرزا هاشم، قوشا كاروانسرا و … حمام هايی نيز در اين مجموعه قرار گرفته است، مانند: ائل حامامی در قسمت شرق و چسبيده به ميدان قپان (خشكبار) و محمد بيگ، در اول بازار، از طرف خيابان انقلاب و در جوار مسجد ملا حسن، كه از حمام های زيبا و سنتی خوی هست، با تزئينات و گچ بری های زيبايی كه همانندش را می توان در شيراز، مانند گرمابه وكيل دانست. و از اصول معماری قابل توجّه و مورد مطالعه اين مجموعه، يكی هم اگوی بازار ( فاضلاب بازار) می باشد، كه با اصول فنی و مهندسی صحيح و پيشرفته انجام گرفته است.