نگاهی به انگیزهای وقوع انقلاب* نوشته محمد اشراقی
نگاهی به انگیزهای وقوع انقلاب
*مدیرمسئول – محمّد اشراقی
در روزهای دهه فجر انقلاب اسلامی قرار داریم. موافق و مخالف از انگیزه ها، اهداف تاریخچه و کارکرد انقلاب در طول چهل و یکساله انقلاب سخن می گویند، مطلب می نویسند، و صاحب نظران، اظهار نظر می کنند. بقول مشهور هرکسی از ظن خود یار انقلاب شده است . انقلابی که از آغاز تاکنون زندگی مادی ومعنوی مردم، حکومت، دولت و مردم ایران را تغییر داده در شئون مختلف زندگی مردم بعضی کشورهای منطقه و حتی دنیا نیز آثار آشکار و پنهان گوناگون گذاشته است. البته بررسی تغییرات و آثار انقلاب در ایران و دنیا، کاری بس بزرگ و مشکل است، و انجام آن در این مجال مقدور نیست. ولی بجاست که در سالگرد انقلاب، نگاهی گذرا به روند آن مروری انجام شود. اگر نهاد انقلاب رادر زمره دیگر نهاد های اجتماعی، قرار دهیم، و آن را نهادی زنده تصور کنیم، باید علت و فلسفه تولد انقلاب را در زمینه های مربوط به اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، دهه چهل و پنجاه شمسی ایران و جهان جستجو کنیم. در دهه چهل با وجود اینکه ایران از چندین دهه پیش یک کشور نفت خیز بود ولی پول نفت بدلایلی تا آغاز دهه پنجاه در زندگی اقتصادی مردم حضور محسوسی نداشت. غیبت پول نفت در سفره مردم، فعالان اجتماعی و سیاسی را به چاره جوئی وامی داشت و نطفه تغییر حاد و نوعی انقلاب را در شکل های گوناگون در گفتار، نوشتارها و رفتار فعالین منعقد می کرد. از آغاز دهه پنجاه و شکل گیری سازمان اوپک به عنوان اتحادیه کشورهای تولید کننده نفت خاورمیانه، باعث شد قیمت نفت بطور چشمگیری افزایش یابد و در مدت کوتاهی اقتصاد و سطح زندگی مردم ایران و منطقه را ارتقا دهد. باور این است که فقر غالب دهه چهل و رشد شتابان ثروت در دهه پنجاه، کشور و مردم منطقه بویژه ایران را در زمینه های مختلف نسبت به دولت و سیستم کشورداری ایران، حساس و معترض نمود. علاوه براین دو موضوع، ترقیات حاصل در علوم، تکنولوژی و ارتباطات و حمل ونقل بین روستاها، شهرها و کشورهای دنیا باعث نزدیکی مردم داخل کشور با یکدیگر و مردم کشورهای مترقی دنیا باشد. در نتیجه نیاز به توسعه و تقویت حس عدالت خواهی و دموکراسی دوستی عمومی در بین قاطبه مردم کشور، بویژه اهالی شهرها به عوامل تحریک مردم بسوی تغییر و توسعه فزونی گرفت . این حالت از حیات اجتماعی ملی، فعالین گروهای اجتماعی و سیاسی و دینی را در جهت هدایت اجتماعی و سیاسی مردم به فعالیت واداشت. می توان گفت در دهه چهل و اوایل دهه پنجاه، جو سیاسی ایران بطور آشکار و پنهان آبستن حوادث غیرعادی بوده و در سال پنجاه و هفت، این آبستنی ها منجر به تولد انقلاب اسلامی گردید. در مسیر حوادث منتهی به انقلاب، انواع گروه های راستگرا، چپگرا، لیبرال و مذهبی بدنبال تاثیرگذاری و بهره مندی از حوادث جاری بودند. فضای اولیه تکثر گروه ها با توجه به توان نیروها و زمینه علائق مردم، رهبری انقلاب را در اختیار اسلام گراها قرار داد. نهایتا انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی (ره) در۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ به ثمر رسید. اکنون در آستانه چهل ودومین سال انقلاب اسلامی ایران، تاثیرات مادی و معنوی انقلاب اسلامی در آئینه تمام قد تاریخ انقلاب قابل مشاهده است. طرفداران و مخالفین انقلاب در ارزیابی انقلاب، نکات مشترک و افتراق فراوانی دارند. جالب توجه است که موافقان و مخالفان، هردو قائل به توفیقاتی هستند که باید ادامه یابد. و این هردو جناح باز قائلند که انقلاب در موارد زیادی هم نیاز به ترمیم نواقص و کمبودهایی دارد که باید مورد توجه وعنایت فوری قرار گیرند. بهر رو، مردم انتظار دارند در دومین چهل سالگی انقلاب، آثار فقر، اختلاف طبقاتی شدید و سایر آسیب های اجتماعی کشور، رفع شوند، تا انقلاب در رسیدن به رفاه، عدالت و دموکراسی واقعی در کشور به پیروزی نائل آید.
گردد.
