لوازم خانگی؛ صنعتی که از خاک بپاخاست

به گزارش ارک خبر، صنعت لوازم خانگی کشور که با خروج برندهای کره‌ای از بازار ایران، طی سه سال گذشته جان دوباره گرفته و شاهد فعالیت سه شیفت خطوط تولید است، هر از گاهی با مطرح شدن گمانه‌هایی مبنی بر ازسرگیری واردات، تهدید می‌شود؛ تهدیدی که اخیراً با دستور رهبر انقلاب که با همراهی دولت سیزدهم به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد، بنظر می‌رسد برطرف شده باشد.

در پی بازگشت تحریم‌های یک جانبه آمریکا در سال ۹۷، سامسونگ و ال جی کره جنوبی از اولین شرکت‌هایی بودند که علیرغم داشتن سهم بازار چشمگیر، با بدعهدی تصمیم به خروج رسمی از بازار کشور گرفتند.

با خروج این برندهای لوازم خانگی از بازار کشور خطوط مونتاژ این برندها در داخل کشور تعطیل شد؛ در ادامه نیز کاهش درآمدهای نفتی، کشور را دچار یکی از چالش‌های شدید ارزی چند سال اخیر کرد. این چالش ارزی، تحولات مهمی را در اقتصاد کشور به دنبال داشت که مهم‌ترین آن جهش ۳۰۰ درصدی نرخ ارز بود به طوری که قیمت دلار از ۴ هزار تومان به ۱۹ هزار تومان رسید و دولت دوازدهم برای کنترل مخارج ارزی و جلوگیری از واردات بی‌رویه، ورود کالاهای غیرضروری و مشابه تولید داخل از جمله لوازم خانگی به کشور را ممنوع اعلام کرد. به این ترتیب راه برای واردات لوازم خانگی ساخته شده به کشور نیز مسدود شد.

صنعتی که از خاک برخاست

تعطیلی خطوط مونتاژ و ممنوعیت واردات لوازم خانگی ساخته شده عملاً جریان عرضه به بازار مصرف داخلی را دچار خلأ جدی کرد چرا که تا زمان حضور دو برند کره‌ای سامسونگ و ال جی در بازار ایران، عمده بازار لوازم خانگی در اختیار این دو برند قرار داشت و تولیدکنندگان وطنی سهم چندانی از بازار نداشتند و طبیعتاً تولیدشان هم بسیار اندک بود.

اما با خروج این دو برند از بازار داخلی، تولیدکنندگان داخلی توانستند با استفاده از فرصت پیش آمده، رکوردهای خوبی در تولید لوازم خانگی ثبت کنند و با سرمایه گذاری‌های جدید و عظیمی که در حوزه «تحقیق و توسعه» و توسعه خطوط تولید انجام شد، توانستند به تدریج خلأ کره‌ای ها را در بازار پر کنند.

براساس آمار، طی سه سال گذشته ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری جدید از سوی تولیدکنندگان داخلی برای توسعه خطوط تولید لوازم خانگی انجام شده است و خطوط تولید بی رونق و کم کارگر کارخانجات داخلی، اینک به صورت سه شیفت مشغول فعالیت است و صادرات نیز در دستور کار برخی از برندهای داخلی قرار گرفته است. البته ناگفته نماند که کیفیت محصولات تولید داخل در شرایط راضی کننده‌ای قرار دارد اما برای کسب سهم بیشتر از بازار، باید برای ارتقای روزافزون همه ابعاد آن نقشه راه داشت، چراکه رونق تولید لوازم خانگی داخلی منجر به رونق زنجیره‌ای از صنایع دیگر از صنعت تولید ورق تا صنایع تولید قطعات تا صنایع خدمات در حوزه خدمات پس از فروش، نیز خواهد شد.

شیطنت‌ها علیه صنعتی که تازه جان گرفته است

احیای صنعت لوازم خانگی داخلی که اینک در فضایی رقابتی در تلاش است از نظر تکنولوژی و کیفیت با برندهای کره‌ای وارد رقابت شود، در حالی رقم خورد که اخیراً بارها گمانه‌هایی درباره ازسرگیری واردات لوازم خانگی کره‌ای مطرح شده است. از جمله اینکه گفته می‌شود آمریکا موافقت کرده منابع بلوکه شده ایران در کره، در قالب لوازم خانگی با ایران تسویه شود.

بدیهی است در شرایطی که تولیدکنندگان داخلی در حال انجام سرمایه گذاری‌های سنگین برای توسعه هستند، از سرگیری جریان واردات به شدت به این جریان ضربه می‌زند.

با همین دغدغه نیز، تولیدکنندگان نامه‌ای به رهبر انقلاب نوشتند و دغدغه‌های خود درباره احتمال ازسرگیری واردات را به ایشان اعلام کردند.

رهبر انقلاب در واکنشی هوشمندانه به این نامه، عنوان کردند اگر موارد مطروحه در نامه درست است باید جلوی واردات گرفته شود. رئیس جمهور نیز در اجرای دستور رهبری، به دستگاه‌های ذیربط ممنوعیت واردات لوازم خانگی را اعلام کردند.

اگرچه برخی به این مواضع خرده گرفتند اما نکته مهم این است که حساب جاری کشور در ترازپرداختها در شرایطی نیست که بتواند برای واردات لوازم خانگی خارجی که نمونه مشابه داخلی آن به معنای دقیق کلمه وجود دارد، ارز مورد نیاز را تأمین کند مگر به قیمت افزایش نرخ ارز و به تبع آن تحمیل تورم از محلی جدید به سفره مردم.

سید حسن حسینی شاهرودی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان لوازم خانگی  درباره لزوم حمایت از صنعت لوازم خانگی کشور گفت: در ۳ سال گذشته صنعتگران ما اعم از متخصصان، مهندسین، کارگران و سرمایه گذاران وارد میدان شدند تا با عزم ملی هم کیفیت و هم کمیت را بالا ببرند و کمبود را جبران کنند؛ به گونه‌ای که در سال ۹۸ تا ۹۹ به میزان ۷۸ درصد رشد تولید داشتیم. همچنین نسبت به سال ۹۷ رشد بالای ۱۰۰ درصدی داشته‌ایم و پیش بینی می‌شود تا پایان سال صد در صد نیاز کشور را برطرف کنیم.

شاهرودی افزود: در حال حاضر ۷۰ درصد نیاز بازار برطرف شده و ۳۰ درصد از طریق بازار سیاه قاچاق لوازم خانگی پاسخ داده می‌شود؛ اگر جلوی قاچاق گرفته شود قطعاً تولیدکنندگان این ظرفیت را دارند که تمام نیاز بازار را برطرف کنند.

سرمایه گذاری نیم میلیارد دلاری در صنعت لوازم خانگی طی ۳ سال

عباس هاشمی، دبیرکل انجمن صنایع لوازم خانگی ایران در گفتگو با مهر در مورد میزان سرمایه گذاری انجام شده در حوزه لوازم خانگی طی ۳ سال گذشته گفت: در بخش لوازم خانگی بزرگ به صورت میانگین ۳۰۰ میلیون دلار و در مجموع لوازم خانگی بزرگ و کوچک تقریباً ۵۰۰ میلیون دلار به صورت میانگین سرمایه گذاری شده است که به همین نسبت نیز شاهد افزایش اشتغال بودیم به صورتی که هم اکنون نزدیک به ۳۰۰ هزار نفر در این صنعت مشغول به کار شدند.

صرفه‌جویی ارزی ۲۵۰ میلیون دلاری طی ۳ سال

هاشمی در مورد وضعیت بخش تحقیق و توسعه در صنعت لوازم خانگی اظهار کرد: طی سه سال گذشته به صورت میانگین ۲۵۰ میلیون دلار به دلیل بومی سازی صرفه‌جویی ارزی داشتیم که نتیجه تحقیق و توسعه بوده است.

وی افزود: همچنین انجمن صنایع لوازم خانگی ایران ابتدای سال جاری با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، کانون هماهنگی دانش، صنعت و بازار را تشکیل داد که نقش بررسی و احصای چالش‌های فناوری در صنعت لوازم خانگی را بر عهده دارد و بسترسازی لازم برای ارتباط بین بدنه دانش و مراکز نوآوری و استارتاپ ها با صنعت و بازار را فراهم می‌کند. در واقع ما در این کانون برای هر کالا درخت فناوری ترسیم می‌کنیم و تکنولوژی تمام قطعاتی که در دنیا استفاده می‌شود را عیناً در داخل عملیاتی می‌کنیم.

ممنوعیت واردات ایستگاه نخست رونق تولید است

البته باید توجه داشت که دستور هوشمندانه رهبری برای ممنوعیت واردات لوازم خانگی بخش پایانی این داستان نیست بلکه بخش اول رونق صنعت لوازم خانگی است. به این معنا که با ممنوع شدن واردات لوازم خانگی، اگر دولت به نقش خود به عنوان تنظیم‌گر به درستی عمل نکند و این صنعت را علیرغم بالندگی فعلی، به حال خود رها کند، احتمال شکل‌گیری آسیب‌های متعدد از جمله انحصار و افت کیفیت وجود دارد که در بخش بعدی گزارش، به این موضوع خواهیم پرداخت.