به شمارش افتادن نفس ها در روز هوای پاک

پایگاه خبری ارک – روز ملی هوای پاک در حالی فرا رسید که شرایط آلودگی هوای کلان شهرهای کشور در سطح هشدار قرار دارد، بحرانی که برون رفت از آن، نیازمند مشارکت عمومی و تصمیم گیری های اساسی در این حوزه است.

آلودگی هوا این روزها از مرز هشدار گذشته و به مرحله بحران رسیده است. در نتیجه این شرایط هر از گاهی خبر تعطیلی مدرسه ها و برخی نهادها به گوش می رسد اما گویی گره در هم تنیده این بحران به تلاش های گسترده ای نیاز دارد. آلودگی در کلانشهرهای کشور همچون تهران، تبریز، مشهد، اراک، اصفهان، شیراز و اهواز در حال تبدیل شدن به امری عادی است.
آمار افزایش مرگ و میرهای ناشی از آسم، برونشیت(ورم یا عفونت لوله های برونش و ریه ها)، تنگی نفس، حمله های قلبی و آلرژی های گوناگون تنفسی ارتباط تنگاتنگی با آلودگی هوا دارد. آمارهای منتشر شده حاکی از آن است که سالیانه دست کم سه میلیون تن در جهان بر اثر این مسائل قربانی می شوند. آمار قربانیان آلودگی هوا در ایران نیز روندی صعودی را می پیماید. در ارتباط با این موضوع روز نخست دی سال جاری مهدی چمران میزان تلفات روزانه بر اثر آلودگی هوا را در تهران 180 تن اعلام کرد.
نیاز به تصمیم گیری های زیربنایی با هدف کاهش آلودگی هوا به 20 سال پیش باز می گردد. ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا در 1374 هجری خورشیدی، 29 دی را به عنوان «روز ملی هوای پاک» نام نهادند تا فرصتی برای مهار این بحران فراگیر باشد. نخستین هدف نامگذاری این روز، ایجاد حساسیت و احساس مسئولیت در میان قشرهای گوناگون جامعه است، زیرا گره کور این معضل تنها به دست بزرگ ترین مجموعه تاثیر گذار بر آلودگی یعنی مردم باز خواهد شد. از این رو حل این مشکل نیازمند مشارکت فعال و همکاری جامعه است.
برای رویارویی با آلودگی هوا و دستیابی به هوای پاک نخست باید تعریف درستی از آلودگی را به دست آورد. آلودگی هوا به وجود هر ماده ای در هوا که می تواند برای انسان یا محیط او ضرر داشته باشد، گفته می شود. این آلاینده ها ممکن است طبیعی یا ساخته دست بشر محسوب شوند یا به شکل های گوناگون همچون ذرات جامد، مایع و گاز وجود داشته باشند.
آلاینده های هوا که بیش از 180 نوع طبیعی و مصنوعی هستند، شامل فعالیت های آتشفشان ها و آتش سوزی جنگل ها، گرد و غبار طبیعی، دود و مونواکسید کربن ناشی از آتش سوزی ها و گاز رادون ناشی از کانی های زمین در محور آلاینده های طبیعی می شوند و در بخش آلاینده های مصنوعی وسائل نقلیه موتوری، زغال سنگ سوزها، آلودگی های ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی را در بر می گیرد.
این آلودگی ها بر روند زندگی موجودات زنده تاثیر مخرب فراوانی می گذارد و سلامت آنان را با خطرهای بسیاری روبرو می سازد که می تواند محیط زیست را در برابر بحران های جدی قرار دهد، به همین منظور مسئولان مربوط در نظر دارند، در کنار روز هوای پاک، روزهای نمادین دیگری همچون روز جهانی محیط زیست و زمین پاک نیز را زمانی برای مقابله با آلودگی هوا قرار دهند تا در این مسیر جامعه را با خود همراه سازند و به مرور سطح مشارکت را به طرف حوزه بین المللی و فرامنطقه ای هدایت کنند.
همچنین در سال جاری هفته ای با عنوان «صنعت پاک، هوای پاک» با هدف مشارکت هر چه بیشتر مردم در مسیر ایجاد هوای پاک نامگذاری شده است که 24 تا 29 دی را شامل می شود.
تقویم عنوان های روزهای این هفته به شرح زیر است:
-24 دی: روز آموزش و هوای پاک
-25 دی: روز صنعت و هوای پاک
-26 دی: روز طبیعت و هوای پاک
-27 دی: روز قانون و هوای پاک
-28 دی: روز مدیریت منابع آلاینده و هوای پاک
-29 دی: روز مشارکت مردمی و هوای پاک
«اسماعیل کهرم» فعال محیط زیست و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی به مناسبت روز ملی هوای پاک در گفت و گو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا، گفت: جایگاه ایران درباره آلودگی هوا را باید بر حسب تولید ناخالص ملی محاسبه کرد. به این ترتیب که مقام های مسئول می سنجند که هر کشور چند درصد از تولید ناخالص ملی خویش را بر اثر آلودگی هوا از دست می دهد. سپس این مقدار را با دیگر کشورها همچون انگلیس، ژاپن یا آمریکا مقایسه می کنند. زیرا تولید ناخالص ملی یعنی ثروت، کالا و محصولی که هر کشور در سال تولید می کند، باید سنجید تا مشخص شود که چه میزان از این تولیدها به علت آلودگی از میان می رود. در ایران 2.6 درصد از تولید ناخالص ملی به علت آلودگی هوا از دست می رود. در حالی که این میزان در ژاپن و انگلیس زیر یک درصد است. بنابراین ایران سه برابر ژاپن ضرر و زیان آلودگی را متحمل می شود. افزون بر این زیان، معضل بزرگ آلودگی روزانه جان بیش از 14 تن را در تهران می گیرد. گفتنی است که این تعداد در شرایط نامناسب هوایی بیشتر نیز می شود.
فعال محیط زیست با اشاره به روز ملی هوای پاک به چرایی بحرانی تر شدن آلودگی هوا در کلان شهرها پرداخت و تصریح کرد: دلیل بحرانی تر شدن آلودگی هوا این است که نمی توان در شرایط کنونی برای این معضل کاری انجام داد و افراد مدعی بهبود وضعیت یا از گستردگی این بحران آگاهی کامل ندارند یا این که این امر را دست مایه ای برای انجام تبلیغات خویش قرار داده اند. آلودگی هوا در کشور همچون بیماری است که هیچ یک از اعضای آن به درستی کار نمی کند اما پزشکان از وی توقع بهبودی دارند. در زمینه برطرف کردن آلودگی نمی توان معجزه کرد، بلکه باید با ابزارهایی که در دسترس است، از میزان آلودگی کاست تا به مرور این مشکل حل شود.
وی با اشاره به مولفه هایی که سبب بیشتر شدن آلودگی هوا می شوند، بیان داشت: مشکل سازترین عامل که باعث افزایش آلودگی هوا می شود، تخریب بخش گسترده باغ ها و فضاهای سبز و جایگزینی آن با ساختمان های بلند است. فضای سبز و درختان از جمله منابع تولید کننده اکسیژن هستند که با تخریب آنان صدمه جبران ناپذیری به پاکسازی هوا وارد می شود. از طرف دیگر وزش باد در تهران بیشتر از سمت غرب به شمال شرقی صورت می گیرد که به دلیل ساخت ساختمان های بلند جلوی وزش باد گرفته شده است بنابراین نمی توان امید داشت که باد هوای آلوده را جابه جا کند.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه افزود: دو میلیون و 800 هزار خودرو و همین تعداد موتور سیکلت در شهر تهران رفت و آمد دارند. گفته می شود که موتور سیکلت ها به دلیل سوزاندن همزمان روغن و بنزین، هشت برابر اتومبیل ها آلایندگی دود و صوت تولید می کنند و نمی توان این معضل را متوقف کرد. 30 درصد یا یک سوم کارخانه های تولیدی و صنعتی کشور در اطراف تهران قرار گرفته اند، افزون بر آن پالایشگاه های پتروشیمی نیز در اطراف پایتخت هستند. بنابراین روشن است که با وجود تمامی این مشکلات نمی توان برای از میان برداشتن مانع های یاد شده اقدام چشمگیری انجام داد. زیرا همه راهکارهای ارائه شده همچون تعطیلی مدرسه ها، زوج و فرد از در منزل یا کوچک کردن منطقه ورود مجاز وسائل نقلیه به مرکز تهران همگی برنامه هایی است که به صورت مقطعی موثر واقع می شود و نمی توان همیشه این کارها را انجام داد و به همین دلیل پس از مدتی دوباره وضعیت به شرایط پیشین باز خواهد گشت.
فعال محیط زیست درباره تاثیر آلودگی هوا بر جسم و روان شهروندان، تشریح کرد: تاثیر این معضل به اندازه ای زیاد است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اتوبوس هایی مجهز به تکنسین، پزشک و وسائل تنفسی برای مردم در شهر قرار داده است. در شرایط معمولی آلودگی هوا، روزانه 14 تن به دلیل تنفس هوای آلوده تهران، جان خود را از دست می دهند. این تعداد در زمانی که شدت آلودگی بیشتر شود، به میانگین 18 تن می رسد. به عنوان نمونه اگر آلودگی هوا میان 50 تا 100 باشد، افرادی مبتلا به بیماری خاص، کودکان و زنان حامله نباید از منزل خارج شوند و در صورتی که این میزان بیشتر شود، شرایط برای هیچ فردی قابل استفاده نیست. بنابراین میزان آلودگی در شرایط جسمی و فیزیکی بسیار تاثیر گذار است. شرایط نامناسب هوا بر روی ریه، نای، نایژه و به ویژه خون تاثیر می گذارد. خون به عنوان حمل کننده مواد غذایی و اکسیژن نقش مهمی در بدن ایفا می کند. در شرایط آلودگی هوا، این ماده حیاتی توانایی دریافت اکسیژن را نخواهد داشت و به این ترتیب تمامی اعضای بدن از این مشکل آسیب می بینند. بنابراین علائمی همچون سردرد، سرگیجه، آب ریزش بینی در فرد ایجاد می شود. از این گذشته فرد به ناتوانی جسمی دچار می شود و توانایی انجام وظیفه خود در محیط کاری را از دست می دهد. در نهایت می توان گفت آلودگی هوا 10 سال از عمر هر فرد را کاهش می دهد.
اسماعیل کهرم با اشاره به راهکارهای موثر برای رویارویی با آلودگی هوا، گفت: دو راهکار برای بهبود آلودگی هوا وجود دارد. محمدباقر قالیباف شهردار تهران سه سال پیش در اجلاس سازمان ملل درباره تغییرات اقلیمی در کپنهاگ دانمارک اعلام کرد که برای کاهش آلودگی هوا باید به گسترش مترو پرداخت و اینک این راهکار در حال اجرا است. بنا به گفته برخی مسئولان در تهران میان 15 تا 25 کیلومتر در سال مسیر مترو حفر می شود. از طرف دیگر تعداد ایستگاه های مترو ایران از مرز 100 جایگاه گذشته است که این امر تهران را در ردیف 30 کشوری قرار داده است که بیش از 100 ایستگاه مترو دارد.
وی در ادامه افزود: راهکار دیگر افزایش فضای سبز است. بنابراین می توان از حاشیه اتوبان ها و زمین های خالی که صاحبان آن خارج از کشور زندگی می کنند، برای ایجاد فضای سبز استفاده کرد. اکنون هزار و 700 پارک در تهران وجود دارد که خیلی های آنها بسیار کوچک هستند و دردی از مشکل آلودگی دوا نمی کند. برای کاهش آلودگی، پارک هایی مانند پارک آزادگان نیاز است که هکتارها زمین و درخت در آن وجود داشته باشد. در واقع راهکارهای ارائه شده نمی تواند تاثیر آنی بر آلودگی هوا بگذارد و این امر نیازمند گذشت زمان طولانی است همان طور که معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران گفت، تا 10 سال آینده نمی توان برای آلودگی کاری کرد.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر ضرورت همکاری و همراهی مردم در کاهش آلایندگی هوا، تاکید کرد: اکنون چالش دمای 18 درجه ایجاد شده و پیام این گروه این است که مردم باید شوفاژهای منزل را به گونه ای تنظیم کنند که درجه حرارت منزل از 27 درجه سانتیگراد بالاتر نباشد به این ترتیب سوخت کمتری مصرف خواهد شد. در حال حاضر میان 70 تا 75 درصد از آلایندگی مربوط به وسائل نقلیه موتوری می شود و بخش قابل توجهی از 20 درصد باقیمانده مربوط به وسایل گرمایش خانگی است. اگر مردم جامعه، درجه حرارت تجهیزات خانگی را کاهش دهند، در مسیر کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا گام برداشته اند. این نهضت باید در کشور نهادینه شود. هرکدام از مردم کشور مسئول هستند که برای کاهش آلودگی هوا تلاش کنند. همانگونه که حضرت محمد (ص) فرمودند: «الا کلکم راعٍ و کلکم مسئول عن رعیته» یعنی تمامی افراد جامعه اسلامی مسئولیت دارند. بنابراین همه در برابر آلودگی هوا مسئول هستند.

منبع: ایرنا