نشانی :تهران،طبقه منفی یک

‌‌‌‌‌پایگاه خبری ارک :
«اتوبان نیایش غرب به شرق، حدفاصل بلوار شهرداری و اتوبان چمران»؛ خانه های زیر زمینی تهران آدرس دقیقی ندارند. باید کنار اتوبان را بگیری و بروی تا جایی که گذرت به کانال هایی بیفتد که درپوش هایشان یکی در میان باز شده و به گوشه ای افتاده است. اینجا شهر زیر زمینی تهران است. شهری که کارتن خواب ها مدتی می شود که آن را برای خواب شبانه خود انتخاب کرده اند. گرچه اکنون که به فصل سرما نزدیک می شویم کارتن خواب ها هم ترجیح می دهند روزها را زیر پوست تهران چرتی بزنند تا شب های سرد را اما این جوی ها همچنان بهترین مکان مخفی تهران برای تزریق اعتیاد به رگ های معتادان است.
سرنگ، ته سیگار و یک زیلو وجه اشتراک همه این سرپناه های زیر زمینی است. به نظر می رسد دریچه هایی که به تقاطع های اتوبان نزدیکترند به دلیل دسترسی بهتر مکان عبور و مرو و فضای سبز کنار اتوبان که قضای حاجت را برای ساکنان آنها امری سهل الوصول تر می کند، سرپناه مرغوب تری هستند و خواهان بیشتری دارند. اما دریچه هایی که از مسیرهای اصلی دورند در حکم مسافرخانه های سر راهی و یک شبه اند که تنها از حجم سیگارها و سرنگ های استفاده شده کف آنها می توان فهمید که این کانال ها روزی سرپناه حاشیه نشینانِ فراموش شده تهران بوده که شبی را در آن خزیده و خفته اند.
ساکنان اکثر این کانال های زیر زمینی را معتادان و کارتن خواب های تهران تشکیل می دهند. کسانی که دیگر چیزی جز جان برای از دست دادن ندارند. مشاهده این کانال های زیر زمینی بسیار تاسف برانگیز است. حجم سرنگ هایی که در کف این کانال ها ریخته شده نشان می دهد که این مکان ها بیش از اینکه مکانی برای خواب باشد، مخفیگاهی برای تزریق مواد است. سرنگ هایی که شاید ساکن بعدی این مکان از آنها استفاده کند. سرنگ هایی که در طی روز هم نشین موش های خیابانی است و شب شاید جایش روی رگ های فرد معتاد.
پناهگاه های زیر زمینی معتادان حکم خانه های شخصی و دریچه های فلزی این کانال ها حکم درهای خانه آنها را دارند. معتادان هر کدام به نوعی با بستن پارچه ای دیواری حایل میان خود و دیگران یا نگاه عابرانی کشیده اند که شاید به ندرت به آنها بیفتد. دیوارهای که شاید نشان می دهد که این مکان متعلق به آنها است یا شاید حکایت از حرمت قائل شدن برای حریم شخصیشان دارد. خانه های زیر زمینی بسته به سلیقه صاحبانش متفاوت است. گاهی منظم، پوشیده یا گاهی بدون حائل و حفاظ و نامرتبند.
گاهی صاحبان به کارتنی پوسیده برای خواب قناعت کرده اند اما برخی دیگر زیلویی کهنه یا پتویی پاره را برای خواب شبانه اشان برگزیده اند. آنهایی که این کانال ها برایشان بیش از سرپناه یک روزه است حتی ظرف یک بار مصرف غذایشان را در کیسه ای پلاستیکی به میله های دریچه بسته اند تا آن را از جانوران موذی در امان نگهدارند.
زاغه نشینی، کارتن خوابی، زندگی زیر پل ها و حالا زندگی در زیر پوست شهر. تهران هر روز صحنه یک پدیده جدید اجتماعی است.
زندگی زیر کانال های آب و مسیل های شهری گرچه اتفاق تازه ای در این شهر پرهیاهو به نظر نمی رسد اما تصور سرنوشت افرادی که زندگی و نه مرگشان برای دیگران عیان نیست، سیاه و وحشتناک به نظر می رسد.
خواب زیر زمینی با چاشنی نشئگی
ساکنان یک طبقه زیر تهران نه از فضا آمده اند نه از سرزمینی دیگر. ایرانیند و البته معتاد. مرتضی ساکن یکی از همین سرپناه های زیر زمینی است. او را در هنگام خروج از یکی از کانال های زیر زمینی یافتیم. کیسه ای پر از آهن و پلاستیک و … به دوش دارد. او می گوید سرمای خیابان را به گرمای گرمخانه های تهران ترجیح می دهد و البته همجواری با موش ها را هم. مرتضی سال ها می شود که خانه را ترک کرده و حالا سنگ های کف خیابان تشک اش و آسمان لحافش است. می گوید خرج خوراک و موادش را از آشغال های کف خیابان و سطل های زباله شهر در می آورد.
در روز در شهر می چرخد و هر جنس بدرد بخوری را جمع می کند و می فروشد. روزانه 40 تا 50 تومان درآمد دارد اما همه اش صرف خرید مواد می شود. مرتضی با دست به آن سوی اتوبان اشاره می کند و سایر کانال هایی آبی را که اکنون سرپناه دیگر دوستانش است، نشان می دهد. می گوید: خدا خیرتان دهد اگر کمکی از دستتان بر می آید از آنها هم دریغ نکنید. مرتضی بر خلاف ظاهرش، لباس های سیاه و چرکش، موهای ژولیده و کثیفش، مودب است. خمار و نشئه به نظرنمی رسد شاید پیش از این رگ هایش از مواد پر شده باشند. می گوید: به هوا سرد شده و کم کم کانال ها هم جایی خوبی برای خواب نیستند.
تابستان بهترین جا بود. از چشم همه دور. گرم بود. می خوابیدیم و هر وقت لازم بود زیرش مواد می زدیم. اما حالا که هوا سرد شده اینجا هم نمی شود شب را صبح کرد. باید دنبال جای دیگری گشت. او با تعجب می گوید: «گرمخانه؟!» دردسر دارد. مواد را که نمی گذارند ببریم داخل. وقت ورود و خروج دارد. خلاصه راحت نیستیم. او می گوید دلش قدیم ترها را می خواهد اما دلش ترک کردن را نمی خواهد. او می گوید جایی برایش در خانه نیست و کسی او را نمی خواهد. مرتضی کیسه و ساندویچیش را بر می دارد و می رود اما زندگی زیر پوست شهر همچنان در جریان است.
کارتن خواب ها درد بی درمان تهران
آمارهای غیر رسمی می گوید؛ 15 هزار کارتن خواب در تهران زندگی می کنند که یک سوم آنها را زنان و 62 درصد از این معتادان کارتن خواب را افراد متاهل تشکیل می دهند. مسئولان فقر را عامل اصلی کارتن خوابی می دانند و هر ساله سعی دارند تا برای حل این آسیب اجتماعی کاری کنند. مسئولان ذی ربط در این رابطه می گویند جمع آوری افراد به عهده شهرداری هاست و ساماندهی آنها به عهده بهزیستی اما مسئله اصلی اعتباراتی است که باید از سوی دو نهاد شهرداری و بهزیستی تامین شود که همیشه تامین این اعتبار به بن بست می رسد. اما آیا حل کردن صورت مساله و جمع آوری کارتن خواب ها می تواند دلیل اصلی معضلات این قشر از جامعه که روز به روز در حال افزایش هستند، باشد؟
تهرام 1625