کودکی؛ دوره ای حساس و سرنوشت ساز/ نگاه اجتماعی – فرهنگی روزنامه ها

فضای مطبوعاتی امروز در عرصه اجتماعی و فرهنگی به موضوع هایی چون دوره کودکی پرداخت و این مساله را از زاویه های مختلف بررسی کرد. رودخانه ها و دریاچه های مقوله دیگری که روزنامه ها آن را بازتاب دادند و میراث فرهنگی از دیگر مطالب مهم روزنامه ها به شمار می رود.
گروه اطلاع رسانی دفتر پژوهش و بررسی های خبری ایرنا؛ موضوع های یادشده را که انعکاس قابل توجهی در روزنامه های صبح یکشنبه داشت؛ با هدف آگاهی بخشی و اطلاع رسانی بررسی کرده است.

** هفته ملی کودک
کودکی از مهمترین و موثرترین دوره های زندگی به شمار می رود که در آن شخصیت فرد شکل می گیرد. روزنامه های امروز به بهانه «هفته ملی کودک» که از 15 مهر آغاز شده است، چالش های پیش روی کودکان را در جامعه امروز ایران از منظر مختلف بررسی کرده اند.
روزنامه «آفرینش» در گزارشی، عنوان «سند رشد و تکامل یکپارچه کودکان» درگیر اختلافات مسوولان» را منعکس کرد و نوشت: اگرچه امروز کودک است و معصوم اما فردا بزرگ است و مسئول و خود تربیت کننده نسلی جدید خواهد بود؛ کودک امروز بین ته مانده ارزش های قدیمی، گرایش های امروزی و تمدن ماشینی گرفتار شده است حال آنکه مقدمه کنوانسیون حقوق کودک تاکید دارد: «کودک باید در فضایی سرشار از خوشبختی و محبت و تفاهم بزرگ شود».
در ادامه این مطلب آمده است: دوره کودکی به خصوص 8 سال اول بسیار بحرانی و حساس است؛ به طوری که همه کشورها برای این دوره برنامه ریزی داشته و برنامه آینده کشورشان را طبق سرمایه گذاری ویژه ای که در طول این دوران که رشد جسمی، ذهنی، عقلی و روانی هر شخص طی این مدت شکل می گیرد، متمرکز می کنند و مهمترین حمایت های آموزشی، پژوهشی، تغذیه ای، بهداشتی، نگهداری و … را برای این گروه سنی در نظر می گیرند.
روزنامه «اطلاعات» در گزارشی، عنوان «قصه و کودک» را منتشر کرد و نوشت: ژان پیاژه در سال 1925 به فرآیند قصه ساختن کودکان 4 تا 12 ساله از روی دو تصویر علاقه مند شد: «به این دوتا تصویر خوب نگاه کن. هر دو یک قصه را تعریف می کنند. اولی شروع قصه است و دومی پایان قصه. خوب نگاه کن و آن را برایم تعریف کن.»
در ادامه این مطلب آمده است: کودکانی که این آزمون را انجام می دهند، برای ایجاد ارتباط بین دو تصویر با مشکلات فراوانی مواجه می شوند. این در حالی است که شخصیت های قصه در هر دو تصویر به صورت واضح حضور دارند و روابط آشکاری بین دو موقعیت وجود دارد که تجسم آن ها بسیار ساده است. تا سن 8 سالگی، سه چهارم کودکان علی رغم این که به آن ها گفته می شود که دو تصویر مربوط به یک داستان است قادر به تشخیص شخصیت های مشترک در آن ها نیستند.
از سن 8 سالگی به بعد است که کودکان به تدریج به رابطه بین دو تصویر پی می برند. ژان پیاژه از این مشاهدات نتیجه می گیرد که ناتوانی در شناسایی شخصیت هایی که در تصاویر مشترک هستند به مشکلی بسیار عمومی نزد کودکان برمی گردد که می توان آن را «مشکل در ایجاد رابطه بین گروه های منطقی» دانست .
روزنامه «ایران» در گزارشی عنوان «روابط پیچیده درون خانوادگی درخانه های قوطی کبریتی» را منتشر کرد و نوشت: متأسفانه کمی تأمل در تنه و تار و پود خانواده ها نشان می دهد که تعداد پرشماری از آنها در پس ظاهر اتو کشیده و ایده آل شان دچار سکوت و انزوای روانی یا برعکس، پرخاشگری های علنی هستند.
در ادامه این مطلب می خوانیم: آنچه در خانواده هایی از این دست پرورش می یابد، کودکانی هستند که مدام شاهد مشاجرات والدین و درگیری های گاه و بیگاه آنانند.
روزنامه «آرمان» در گزارشی با درج عنوان «افزایش کودکان مطلقه»، نوشت: «همزمان با روز جهانی کودک مسائل مربوط به کودکان در کانون توجه مسوولان و کارشناسان مسایل اجتماعی قرار گرفته است. در حالی که در این روز به موضوعات مختلفی پرداخته می شود، اما برخی از مسائل مطرح شده به قدری هشدار دهنده است که به نظر می رسد اگر برای آنها چاره ای اندیشیده نشود، مشکلات عدیده ای پیش می آید.
در ادامه این مطلب آمده است: ازدواج کودکان به خودی خود مشکلی جدی است. علاوه بر این مشکل، آسیب شناسان پرده از روی مشکل دیگری با عنوان «افزایش کودکان مطلقه» برداشته اند. اخیرا یک عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودک عنوان کرده است:«در حال حاضر شاهد افزایش تعداد کودکان مطلقه هستیم، به طوری که گفته می شود 36 هزار کودک مطلقه در کشور داریم که زیر 18 سال هستند.»
روزنامه «جام جم» در گفت و گویی با عذرا وکیلی پیشکسوت رادیو، عنوان «تماشای ماهواره، بچه ها را بی پروا می کند» را منتشر کرد و نوشت: این که نترس تر شده اند و قبح بسیاری از رفتارها و حرف ها برایشان از بین رفته، بیشتر به دلیل استفاده از ماهواره و تماشای برنامه هایی است که با فرهنگ، دین و سبک زندگی ما سنخیتی ندارد.
در ادامه این مطلب آمده است: برخی از پدر و مادرها و بزرگ ترها هم گاهی بدون در نظرگرفتن حضور بچه ها، شوخی هایی می کنند یا کلماتی به کار می برند که بچه ها نباید آنها را ببینند یا بشنوند. همه اینها باعث شده بچه ها دچار چندگانگی شخصیتی و تربیتی شوند.
قدیم ترها، پدر و مادرها خیلی بیشتر از امروز حواسشان به رفتار و گفتارشان بود که برای بچه ها بد آموزی نداشته باشند.
روزنامه «شرق» در گزارشی عنوان «آرزوی دنیایی ایمن برای همه کودکان» را انتشار داد و نوشت: شبکه یاری کودکان کار به مناسبت روز جهانی کودک بیانیه ای صادر کرده است که در بخش هایی از آن آمده است: روز جهانی کودک امسال هم در حالی فرا می رسد که جهان پیرامون ما، بیش از هر زمان دیگری، برای کودکان نا امن شده است.
در ادامه این مطلب آمده است: آتش جنگ در خاورمیانه زبانه می کشد و خشونت های بی امان، انسان های بی دفاع را به خاک و خون می کشد که متأسفانه کودکان و زنان در صدر این قربانیان قرار دارند.
روزنامه «رسالت» در مطلبی با عنوان «کودکان را در تصمیم گیری ها دخیل کنیم»، نوشت: احمد صحت قول مدیرکل امور فرهنگی، رسانه و فناوری های نو در سازمان تبلیغات اسلامی همزمان با هفته ملی کودک تاکید کرد که کم کم وقت آن است که یک چیزی را در جامعه تمرین کنیم و آن دخالت دادن کودکان در تصمیم سازی است: ما همیشه برای کودک تصمیم ساز بوده ایم، یعنی نگاه ما به کودک از بالا بوده است.

** رودخانه ها و دریاچه های در معرض خطر
کاهش ذخایر آبی کشور موضوعی است که حفظ و صیانت از منابع آبی را بیش از پیش گوشزد می کند. آلودگی، هدر رفت، پساب و برداشت غیراصولی و بی رویه از منابع آبی عواملی هستند که سبب شده است تا کارشناسان درباره احتمال خشک شدن دریاچه و تالاب ها هشدار دهند. روزنامه های امروز در گزارش ها و یادداشت هایی به بررسی این پدیده پرداختند.
روزنامه «ابتکار» در گزارشی با عنوان «فاضلابی به نام زاینده رود»، نوشت: شاید آخرین نسلی که زاینده رود را همیشه زنده و جاری دیده، امروز مرز 30 سالگی را رد کرده باشد. آنها می گویند زمانی را یادشان می آید که آب زاینده رود آنقدر بالا می آمد که بخش زیادی از پارک های کنار رودخانه از پارک ناژوان، بوستان، پل فلزی تا سی و سه پل و پل خواجو را زیر آب می برد.
در ادامه این مطلب آمده است: صدای پای آب، صدای زندگی مردم شهر اصفهان بود. صدایی که نسل امروز اصفهان از آن بی نصیب است.
اولین بار در کتاب جغرافیای دبستان نامش را شنیدم. معلم می گفت نامش یعنی زندگی بخش. بزرگترین رودخانه فلات مرکزی ایران که از کوه های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه بختیاری سرچشمه می گیرد، راه کویر مرکزی ایران را می گیرد و می رود.
روزنامه «فرهیختگان» در گزارشی با عنوان «نه زاینده ای مانده نه رودی»، نوشت: امروزه اهمیت آب در آبادانی شهرها بر کسی پوشیده نیست و اصفهان هم بر همین قاعده اساسی آبادانی خود را مدیون زاینده رود است، رودی که از ارتفاعات زردکوه بختیاری و گلپایگان سرچشمه می گیرد و زندگی را به اصفهان هدیه می کند تا در سایه جاری شدن آب نه تنها سبز باشد بلکه تالاب گاوخونی هم به حیات خود ادامه دهد.
در ادامه این مطلب می خوانیم: اما این رود زاینده چند صباحی است به دلایل مختلف خشک شده و تنها در مقطعی از سال رنگ آب را بر بستر ترک خورده خود می بیند.
گروهی دلیل خشکی این رود را برداشت غیرمجاز بالادستی می دانند و گروهی دیگر سدسازی را مسبب جریان فصلی آب در زاینده رود به شمار می آورند؛ اما دلیل آن هرچه باشد، خشکی زاینده رود امروز یکی از دغدغه های اصلی فعالان محیط زیست محسوب می شود.
روزنامه «آرمان» در یادداشتی با قلم رضا کیانیان و با عنوان «نجات دریاچه ارومیه و عزم همگانی!»، نوشت: کشور ایران در معرض بی آبی کامل قرار دارد.اغلب رودخانه ها، تالاب ها و دریاچه های کشورمان یکی پس از دیگری می میرند و خشک می شوند.طبیعت با خشکسالی، دولتمردان منطقه با سیاست های غلط و مردم با ناآگاهی باعث این فاجعه شدند.
در ادامه این یادداشت آمده است: در این مدت سعی کرده ایم با ارتقای سطح آگاهی عمومی مردم و کسب مشارکت مردمی بر این مشکل پیروز شویم. از جامعه جهانی هم انتظار داریم ما را در بالا بردن سطح آگاهی عمومی کمک کنند.
روزنامه «شرق» در یادداشتی با عنوان «ایران و بحران فزاینده آب»، نوشت: ایران، یکی از پیشگامان مدیریت پایدار آب در ناحیه ای خشک از جهان، حال با بحرانی جدی روبه رو است که خود را در خشک شدن دریاچه ها و رودخانه ها، کاهش منابع زیرزمینی و افت کیفیت آب نشان داده و با جیره بندی و قطع آب، ازدست رفتن سطوح قابل کشت و تخریب محیط زیست در حال افزایش است.

** لزوم حفظ و توجه به آثار باستانی
میراث فرهنگی در حقیقت به آنچه می گویند که از نیاکان ما به ارث رسیده است و بخشی از هویت ملی ما را تشکیل می دهد. منظور از میراث فرهنگی آثار معماری و یادمان ها، بناهای تاریخی، اشیای تاریخی وهنری، موزه ها، محوطه های باستانی، صنایع دستی است. حفظ و صیانت از میراث فرهنگی سبب شد تا روزنامه های امروز در گزارش هایی به آن بپردازند.
روزنامه «ایران» در گزارشی با عنوان «کردستان طلایه دار پاسداری از قرآن های تاریخی ایران»، نوشت: قرآن کتاب آسمانی مسلمانان همیشه در بین این امت از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و روستاهای کردستان در دل خود قرآن های تاریخی را جای داده که نقطه قوتی بر حفاظت مردم این خطه از ارزش های مذهبی است و مردم منطقه را به عنوان پاسداران حفاظت از این آثار معرفی کرده است.
در ادامه این مطلب آمده است: مردم این خطه همیشه حافظان سنت های به یادگار مانده از نیاکان خود هستند و امروز پاسداری از ارزشمندترین سند اسلامی بین مردم روستاها، نیازمند معرفی بیشتر در جامعه هدف گردشگری است.
این ذخیره های معنوی که 10 مورد از آنها شناسایی شده برای کردستانی ها از تقدس خاصی برخوردار است به طوری که دومین قرآن ثبت شده تاریخی کشور پس از قرآن نفیس آستان قدس رضوی، در روستای نگل از توابع شهرستان سنندج نگهداری می شود. ذخیره های معنوی کردستان سالانه گردشگران زیادی را به محل های نگهداری آنها می کشاند و هم اکنون نیز میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری این استان بر اساس اهداف خود اقدام به مرمت و ساخت محفظه این قرآن ها می کند تا یاور مردم روستایی در نگهداری از این میراث باشد.
روزنامه «آرمان» در گزارشی عنوان «تخریب آثار تاریخی به جای مرمت» را بازتاب داد و نوشت: در عصر حاضر استفاده از روش های پیشرفته اسکن و چاپ سه بعدی، به منظور مرمت و کپی سازی از آثار باستانی و گردشگری در بسیاری از موزه ها و مراکز فرهنگی دنیا مورد توجه قرار گرفته است.
در ادامه این مطلب آمده است: در ایران نیز بازسازی، مرمت و حفظ آثار باستانی همواره یکی از مهم ترین وظایف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوده است. ساختار یک جسم مصنوع ناگزیر در طول زمان دگرگون می شود.
وجود هزاران بنا، مجموعه و بافت تاریخی مهم و ارزشمند در کشور و توجه روز افزون جامعه به اهمیت این شواهد ارزنده در عرصه زندگی امروز، نقش موثری که دولت برای این میراث عظیم در برنامه های رشد و توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی کشور قائل است و حضور کارشناسان و متخصصان آشنا به شیوه های پیشرفته مطالعه و مرمت، احیای این آثار را امری ضروری ساخته است و تربیت نیروهای متعهد و متخصص جز از طریق آموزش سطوح عالی و مستمر و فرهنگساز میسر نیست.
این روزنامه همچنین در گزارش دیگری عنوان «خالی شدن زیر پای پارسه»، نوشت: بحران پشت بحران؛ چیزی تا تخریبش نمانده است، تخت جمشید را می گویم، همان بنای تاریخی که یکی از مشخصه بارز ایران زمین است، اما زبان ندارد تا به دفاع از خویش برخیزد و به عنوان یک اثر فرهنگی قد علم کند.
در ادامه این مطلب می خوانیم: او اکنون تشنه و ترک خورده است و با زبان بی زبانی فقط انتظار می کشد؛ انتظار تدبیری که او را از این وضعیت نابسامان برهاند و زخم هایش را التیام بخشد، تا بلکه دوباره بتواند با عرض اندام گردشگران را به خود جذب کند.
خشکسالی، کم آبی، از بین رفتن سفره های زیر زمینی آب، پدیده فرونشست زمین و شکاف در دل زمینی که کمی آن طرف تر از آن مجموعه جهانی تخت جمشید وجود دارد سبب شده تا حال این میراث فرهنگی روز به روز وخیم تر شود، چرا که با وجود زمینه های کشاورزی در مرودشت استان فارس چاه های بیشماری حفر شده اند که تعدادی از آنها نیز غیر قانونی است.