دیپلماسی پارلمانی؛ سازوکاری موثر برای تقویت روابط تهران- مسکو
پایگاه خبری ارک :
«والنتینا ماتوبینکو» رییس شورای فدراسیون روسیه عصر دیروز (یکشنبه بیست وسوم آبان ماه) در صدر هیاتی پارلمانی وارد تهران شد تا در سفری دوروزه با مقام های جمهوری اسلامی درباره مسائل دوجانبه و منطقه ای گفت وگو کند. وی در نخستین برنامه کاری خود در تهران شامگاه دیروز با «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی به رایزنی پرداخت و امروز دوشنبه نیز دیدارهایی با «حسن روحانی» رییس جمهوری و «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه خواهد داشت.
سران تهران و مسکو طی ماه های گذشته بارها با بهره گیری از فرصت نشست ها و اجلاس مختلف با یکدیگر گفت وگو کرده اند و در سطح وزیران نیز رایزنی ها بین ایران و روسیه جریان داشته است اما پس از سفر آذرماه پارسال «ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه به ایران، این نخستین بار است که مقام بلندپایه ای از مسکو روانه تهران شده است.
ماتوبینکو بر پایه قانون اساسی روسیه بعد از رییس جمهوری و نخست وزیر، سومین مقام در ساختار سیاست و حکومت این کشور به شمار می رود و با توجه به جایگاه وی، این سفر می تواند پیامدهای ملموسی در روابط تهران- مسکو به بار آورد. لازم به توضیح است که شورای فدراسیون روسیه به عنوان مجلس «سنا» یا «علیا» با 178 نماینده در کنار مجلس «دوما» یا «سفلی» با 450 نماینده، پارلمان این کشور را شکل می دهد.
*** تهران، مسکو و همکاری های فزاینده در سایه منافع و دیدگاه های مشترک
ایران و روسیه در عرصه های گوناگونی از مسائل منطقه ای گرفته تا بین المللی دارای منافع یا دیدگاه هایی مشترکند. برخی از این اشتراک دیدگاه ها و منافع در صحنه هایی چون جلوگیری از نفوذ و افزون طلبی غرب در نواحی پیرامونی و همچنین مسائل منطقه ای مانند بحران سوریه، عراق و یمن آشکارا به چشم می آید.
روسیه در ارتباط با فرجام یابی «برجام» (برنامه جامع اقدام مشترک) از میان کشورهای 1+5 همکاری های بسیاری را صورت داد. حضور این کشور در شورای امنیت سازمان ملل و گفت وگوهای هسته ای، پیامدهای مثبتی را در رایزنی های دشوار ایران و 1+5 به بار آورد که سرانجام تیرماه پارسال به توافقی تاریخی انجامید. روسیه در کنار ساخت نیروگاه بوشهر، پس از توافق نیز با تلاش برای ساخت تاسیسات تازه و انجام مبادله های هسته ای و نیز گسترش همکاری های دفاعی، روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران را تحکیم کرد. روس ها در کشاکش تحریم های هسته ای علیه ایران و زیر فشارهای بین المللی ارتباط خود را با ایران قطع نکردند.
همکاری های ایران و روسیه در پشتیبانی از دولت قانونی دمشق و تلاش برای نابودی گروه های دهشت افکن مانند داعش اکنون در زمره مهمترین دستورهای کار مشترک 2 کشور قرار گرفته است. امروز بحران سوریه به مرز شش سالگی خود نزدیک می شود و تاکنون به خاطر مداخله های خارجی و حمایت های مالی، تسلیحاتی و اطلاعاتی برخی کشورها از گروه های تروریستی میلیون ها نفر در سوریه کشته و آواره شده اند. در این میان، ایران و روسیه ضمن تلاش برای از بین بردن گروه های دهشت افکن، بر یافتن راه حل سیاسی برای برونرفت از این بحران متمرکز شده اند. نشست ماه جاری وزیران امور خارجه ایران، روسیه و سوریه در مسکو نمونه ای از این تلاش ها است.
در پیوند با همسویی تهران و مسکو برای حل بحران سوریه و مقابله با افراطی گری بود که ماتوبینکو در آستانه سفر به تهران گفت: باید تاکید کنم روسیه همکاری با ایران در حل وفصل مساله سوریه و مقابله با تروریسم را دارای اهمیت بسیار زیادی می داند و در این زمینه مواضع 2 کشور به طور کامل همسان است. …ایران و روسیه بر این باورند که تنها راه حل بحران سوریه و پایان خونریزی، گفت وگوهای سوری-سوری و برقراری صلح همراه قطع دست تروریست ها و حامیان آنها در این کشور ممکن است.
تهران و مسکو به ویژه پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، گسترش همکاری های اقتصادی را نیز از نظر دور نداشته اند. بر پایه سخنان رییس شورای فدراسیون روسیه پیش از سفرش به ایران، رشد مبادلات بازرگانی و تجاری 2 کشور در هشت ماه گذشته میلادی نسبت به مدت مشابه سال 2015 با رشد یک و نیم برابری به بیش از یک میلیارد و 200 میلیون دلار رسیده که البته این رقم در برابر ظرفیت های توسعه همکاری های اقتصادی ناچیز است.
از جمله طرح های مشترک در حال اجرای میان 2 کشور، طرح سه جانبه راهگذر ایران، روسیه و هند است که منطقه جنوب آسیا را به اروپا پیوند می دهد. طرح هایی از این دست زمینه ساز توسعه مبادلات تجاری خواهند شد. اهمیت و لزوم توجه به همکاری های اقتصادی باعث شد تا 2 طرف روزهای میانی آذرماه را برای برگزاری سیزدهمین اجلاس کمیسیون مشترک تجاری و اقتصادی ایران و روسیه انتخاب کنند. به باور ناظران، این فرصت پیش رو می تواند گشایش های قابل ملاحظه ای را در حوزه مناسبات اقتصادی تهران و مسکو ایجاد کند.
*** گسترش روابط پارلمانی با هدف تحکیم روابط
روابط بین کشورها افزون بر همگرایی دولت ها می تواند از مجراهایی نظیر دستگاه های قانونگذاری صورت گیرد و از این طریق حتی ویژگی نظام مندی و قانونمندی یابد. روابط ایران و روسیه نیز از طریق گسترش روابط پارلمانی تقویت شده و زمینه های توسعه آن فراهم می آید. از این رو، سفر بالاترین مقام پارلمانی روسیه به ایران را می توان رخدادی مهم در روابط 2 کشور به شمار آورد.
در همین زمینه، ماتوبینکو پیش از سفر به ایران تصریح کرد: هر 2 نهاد قانونگذاری در ایران و روسیه می توانند با تصویب قوانین خوب و کارآمد به گسترش همکاری های روسیه و ایران در زمینه های اقتصادی، علمی و فناوری، آموزش، بهداشت، صنایع دفاعی، همکاری و همگرایی منطقه ای کمک کنند. …اطمینان دارم در نشست با همتایان پارلمانی خود در ایران می توانیم راه های تحکیم و توسعه مناسبات 2 کشور را ترسیم کنیم.
همچنین در نشست خبری مشترک لاریجانی و ماتوبینکو، رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به گسترده شدن دامنه همکاری های تهران و مسکو در زمینه های اقتصادی، رایزنی های سیاسی و همکاری های امنیتی، اظهار کرد: همکاری های مشترکی در منطقه بین 2 کشور وجود دارد و گفت وگوهای بسیار خوبی انجام شد و فکر می کنم سفر رییس شورای فدراسیون روسیه به ایران، سفر مهمی در راستای ارتقای سطح روابط تجاری 2 کشور در زمینه همکاری های سیاسی، پارلمانی و امنیتی خواهد بود.
به باور تحلیلگران در پی این سفر می توان انتظار داشت مسیر همکاری بین استان های ایران و روسیه نیز تا حدی هموارتر شود. ماتوبینکو نزدیک به یک دهه فرمانداری سن پترزبورگ معروف به پایتخت شمالی روسیه را عهده دار بوده و تاکید زیادی بر گسترش روابط استان های 2 کشور دارد. از این رو است که این سفر را می توان دارای مزیت هایی برای گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه در سطوح گوناگون دانست.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: حسن شکوهی نسب **انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی **پژوهشم**1969 **9279
