تولید یک قطعه برای حفاظت از سازه‌ها در برابر زلزله
پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف قطعه‌ای برای کاهش انرژی حاصل از زلزله با عنوان جداساز را در فاز صنعتی تولید کردند که ضمن حفاظت سازه‌ها در برابر زلزله قادر به رفع مشکل انقباض و انبساط حرارتی عرشه پل‌هاست و این جداساز با استفاده از تکنیک ابداعی این محققان عرضه شده است.
دکتر علی بخشی سرپرست پروژه ساخت جداساز لرزه‌ای با میرایی بالا در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به دستیابی به دانش فنی جداسازها در دانشگاه صنعتی شریف گفت: سیستم‌های جداسازی لرزه‌ای به عنوان یکی از ابزارهای موثر برای حفاظت سازه‌ها در برابر تحریکات لرزه‌ای هستند؛ چراکه این قطعات موجب تخفیف انرژی ناشی از زلزله به سازه می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه این قطعه در بخش اتصال ستون به فوندانسیون (پی) نصب می‌شود، اظهار کرد: هنگامی که نیروی زلزله وارد می‌شود، جداساز با کاهش انرژی زلزله موجب خواهد شد که نیروی کمتری به ساختمان وارد شود؛ از این‌رو استفاده از این قطعه برای ساختمان‌هایی با اهمیت بالاتر مانند بیمارستان‌ها، مراکز امداد و نجات و مخابرات توصیه می‌شود.
بخشی با بیان اینکه این فناوری در بسیاری از کشورهای جهان چون ژاپن، آمریکا، نیوزیلند و ایتالیا کاربردی شده است، یادآور شد: دانشگاه شریف با همکاری بخش خصوصی نیز به این فناوری دست یافته و از آزمایش‌هایی که در نمونه‌های واقعی انجام شد، نتیجه مطلوبی به دست آورده است.
وی به تفاوت‌های نمونه ایرانی با نمونه‌های خارجی این قطعه اشاره و خاطرنشان کرد: در نمونه‌های خارجی ترکیب کلی جداسازها لاستیک طبیعی به همراه ترکیب لایه‌هایی از فلز است ولی در نمونه ساخته‌شده در کشور، به جای لایه‌های فلزی از ترکیبات پلی‌آمید استفاده شده است.
مجری طرح، ترکیب بهتر پلی‌آمید با لاستیک و ایجاد ساختار مناسب‌تر برای جداسازها را از مزایای این تکنیک نام برد و گفت: علاوه بر این، در نمونه‌های خارجی به قطعه دیگری به نام «دمپر» نیاز است ولی در نمونه بومی با استفاده از لایه‌های پلی‌آمید، دمپر در داخل جداساز لرزه‌ای گنجانده شد.
وی در خصوص دمپر (Damper) یا «میراگر» توضیح داد: زمانی که زلزله‌ای رخ می‌دهد باید سازه را از حرکت بازداشت که برای این منظور از دمپرها استفاده می‌شود.
بخشی کاهش هزینه تولید را از دیگر مزایای نمونه ایرانی جداساز ذکر کرد و یادآور شد که هزینه تولید آن یک‌سوم نمونه‌های خارجی است، ضمن آنکه محاسبات سازه‌ای نیز در داخل کشور انجام می‌شود.
این محقق مواد تشکیل‌دهنده این جداساز را 90 درصد لاستیک، هفت تا هشت درصد لایه‌های پلی‌آمید و دو تا سه درصد مواد شیمیایی ذکر کرد و یادآور شد: میزان جذب نیروهای لرزه‌ای در نمونه‌های معمول سه تا پنج درصد است ولی در نمونه ساخته‌شده در دانشگاه صنعتی شریف این میزان به 10 درصد افزایش یافته است.
بخشی، مزیت استفاده از این قطعه در ساختمان‌ها را کاهش ابعاد ستون‌ها و کاهش میزان میلگرد مصرفی در سازه‌ها نام برد و گفت: جداساز لرزه‌ای ساخته‌شده مانند یک ضربه‌گیر انعطاف‌پذیر میان «پی» و «سازه» ساختمان قرار می‌گیرد و در عین حال که وزن ساختمان را تحمل می‌کند از انتقال لرزش‌های افقی شدید زلزله به سازه تا حد زیادی جلوگیری می‌کند.
به گفته وی این ویژگی موجب کاهش تغییر مکانی طبقات فوقانی در ساختمان‌های چند طبقه خواهد شد؛ چرا که جداساز از انتقال انرژی شتاب لرزه‌ای جلوگیری می‌کند.
بخشی با بیان اینکه جداساز دانشگاه صنعتی شریف در مرحله تولید صنعتی قرار دارد، اضافه کرد: از این قطعه می‌توان برای محافظت ساختمان‌ها و پل‌ها استفاده کرد. علاوه بر آن به کارگیری این جداساز لرزه‌ای در پل‌ها برای رفع مشکل انقباض و انبساط حرارتی عرشه پل‌ها مناسب است.
