تأکیدات مهم رهبری درباره مدیریت فضای مجازی چیست

ایشان در جایی فرمودند: «اگر من امروز رهبر انقلاب نبودم حتماً رئیس فضای مجازی کشور می‌شدم» که این بیانات اهمیت فضای مجازی را نشان می‌دهد.

در جایی دیگر نیز فرموده رهبر انقلاب اینگونه است: «اهمیت فضای مجازی به اندازه اهمیت انقلاب اسلامی است».

اگرچه این اظهارات و تعابیر راهبردی مقام معظم رهبری، تبیین اهمیت فضای مجازی را به همراه دارد و یکی از اولویت‌ها و ارجحیت‌های مدیریت اجرایی کشور را به روشنی بیان می‌کند اما با این وجود، بی توجهی به مدیریت عالمانه و هوشمند مسائل مرتبط با فضای مجازی در کشور، نبود اعمال حاکمیت جمهوری اسلامی بر این فضا و حتی عدم تشکیل منظم جلسات شورای عالی فضای مجازی، بارها مورد مطالبه رهبر انقلاب قرار گرفته است. این موضوع طی یک سال اخیر نیز از سوی کارشناسان و فعالان فضای مجازی با انتقادات و واکنش‌های زیادی همراه شده است.

انتقاد صریح رهبر انقلاب از مدیریت فضای مجازی در کشور در ابتدای سال ۱۴۰۰

در آغاز سال ۱۴۰۰ رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولین روز از سال نو در سخنرانی زنده تلویزیونی خطاب به ملت شریف ایران، صراحتاً از مدیریت فضای مجازی در کشور انتقاد کردند.

فضای مجازی در کشور ما در یک جهاتی واقعاً ول است

ایشان فرمودند: «دشمنان از فضای مجازی حداکثر استفاده را می‌کنند. متأسفانه در فضای مجازی کشور ما آن رعایت‌های لازم با وجود آنهمه تأکیدی که داشته‌ام، صورت نمی‌گیرد و در یک جهاتی واقعاً «ول» است. باید کسانی که مسئول هستند حواسشان باشد.»

نباید فضای مجازی را در اختیار دشمن گذاشت

حضرت آیت الله خامنه ای تاکید کردند: «همه دنیا و همه کشورهای دنیا روی فضای مجازی خودشان دارند اعمال مدیریت می‌کنند. اما ما افتخار می‌کنیم به اینکه فضای مجازی را «ول» کردیم. این افتخار ندارد. این به هیچ وجه افتخار ندارد؛ فضای مجازی را باید مدیریت کرد. باید از این امکان مردم استفاده کنند. فضای مجازی بلاشک برای مردم وسیله آزادی است و خیلی هم خوب است. اما نباید این وسیله را در اختیار دشمن گذاشت که بتواند علیه کشور و ملت توطئه کند. دشمنان دارند از این فضا استفاده می‌کنند.»

رهبر انقلاب در سال ۹۹ نیز فرمایشات داهیانه با تاکید بر رویکرد فرصت محور در مواجهه با فضای مجازی داشته‌اند که چراغ‌های آگاهی بخش در انتخاب مسیر حکمرانی فضای مجازی را روشن می‌کند. ایشان در سخنرانی‌های متعدد ۷ نکته و تاکید مرتبط با فضای مجازی و لزوم اهمیت داده به این فضا را به عنوان راهبرد مطرح کردند.

قوت در فضای مجازی حیاتی است

مقام معظم رهبری در ابتدای سال ۹۹ و در سخنرانی نوروزی نیز خطاب به ملت ایران فرمودند: «امروز قوت در فضای مجازی حیاتی است؛ امروز فضای مجازی حاکم بر زندگی انسان‌ها است در همه دنیا؛ و یک عده‌ای همه کارهایشان را از طریق فضای مجازی پیش می‌برند؛ قوت در این زمینه حیاتی است. یا مثلاً قوت در زمینه بهداشت و درمان حیاتی است؛ که بحمدالله در این زمینه محققان و پزشکانمان و کسانی که در این راه خبره هستند کار زیادی انجام داده‌اند.»

مدیریت فضای مجازی جزو مسائل کلیدی، کوتاه و میان مدت است

رهبر انقلاب اسلامی در بیاناتی که ۲۲ تیرماه در ارتباط تصویری با نمایندگان یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی داشتند بر اهتمام به مسائل کلیدی و اولویت‌دار تاکید کردند و مساله مدیریت بر فضای مجازی را یکی از این مسائل مهم عنوان کردند.

ایشان فرمودند: «مسئله مدیریت فضای مجازی جزو مسائل مهم ما است. این مسئله، مسئله بلندمدت هم نیست بلکه مسئله کوتاه‌مدت و میان‌مدت و جزو مسائل نزدیک ما است که باید به آن توجه شود. امثال اینها مسائل کلیدی‌ای وجود دارد. توجه کنید دچار حاشیه‌ها نشوید، دچار مسائل فرعی و بی اولویت نشوید.»

کسانی از بیرون فضای مجازی ما را مدیریت می‌کنند

دغدغه‌های مقام معظم رهبری در اهمیت فضای مجازی و تاکید بر لزوم راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، در بیانات ایشان در جلسه با هیئت دولت در دوم شهریورماه ۹۹ کاملاً مشهود بود.

ایشان در این اظهارات تاکید کردند: «یک مسئله که من اصرار دارم روی آن تکیه بکنم، مسئله فضای مجازی است؛ خب فضای مجازی خیلی مهم است. آقایانی که در زمینه فضای مجازی نظراتی دارند و ابراز می‌کنند و گاهی می‌گویند که این جزو زندگی اصلی مردم است -که ما هم قبول داریم؛ الان واقعاً فضای مجازی، یک بخش حقیقی از زندگی مردم شده؛ حالا دولت الکترونیک و از این قبیل که به جای خود محفوظ است- شکی نیست اما آنچه عرض من است و من روی آن تکیه می‌کنم این است که فضای مجازی بدون اختیار ما، از بیرون از اختیارِ ما دارد مدیریت می‌شود؛ بحث این است.»

رهبر انقلاب بیان کردند: «فضای مجازی یک چیزی نیست که آدم بتواند مثل یک آب روانی هر جور که می‌خواهد از آن استفاده بکند؛ دیگران دارند این آب را به یک سمتی که خودشان می‌خواهند هدایت می‌کنند؛ آنها دارند این فضا را مدیریت می‌کنند. خب وقتی که ما می‌دانیم کسانی از بیرون دارند فضای مجازی را -که ما هم دست‌اندرکار آن هستیم و مبتلابه ما است- هدایت و مدیریت می‌کنند و ما نمی‌توانیم در مقابل آن بی‌کار بنشینیم.»

ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم

ایشان تاکید کردند: «ما نمی‌توانیم مردممان را که با فضای مجازی ارتباط دارند، بی‌پناه رها کنیم در اختیار آن مدیری که دارد پشت پرده، فضای مجازی را اداره می‌کند. عوامل مسلط بین‌المللی در این زمینه‌ها از لحاظ خبردهی، خبررسانی، تحلیل داده‌ها و امثال گوناگون به شدت فعال هستند: هزاران کار دارد روی فضای مجازی انجام می‌گیرد.»

اهتمام لازم در برگزاری جلسات شورای عالی فضای مجازی به خرج داده نمی‌شود

مقام معظم رهبری اظهار داشتند: «برای خاطر این است که بنده روی مسئله شبکه ملی اطلاعات این همه تأکید می‌کنم. این شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی که تشکیل داده‌ایم و بنده اصرار داشتم و دارم که این شورا تشکیل بشود و رؤسای محترم در آن شرکت کنند و تصمیم‌گیری کنند و اجرا کنند، به خاطر اهمیت این مسئله است؛ نمی‌شود این مسئله را رها کرد. و من می بی نم که آن اهتمام لازم به خرج داده نمی‌شود.»

سیاستهای اصولی در زمینه پهنای باند باید رعایت شود

حضرت آیت الله خامنه ای ادامه دادند: «خب الان شبکه ملی اطلاعات اجزائی دارد، این اجزا باید در زمان‌بندی‌های مشخص تحقق پیدا کند؛ آدم می بیند که تحقق پیدا نمی‌کند، از زمان‌بندی‌ها عقب هستند؛ یا سیاست‌های اصولی‌ای در زمینه پهنای باند وجود دارد که مکرر ابلاغ شده، خب این سیاستها باید رعایت بشود و اینها مورد درخواست و تأکید مؤکد اینجانب است.»

آفات و زیان‌های احتمالی در آموزش مجازی

رهبر انقلاب یازدهم شهریورماه ۹۹ نیز در بیاناتی در ارتباط تصویری با رؤسا و مدیران آموزش و پرورش به آفات و زیان‌های احتمالی در آموزش مجازی اشاره داشتند.

ایشان فرمودند: «در باب آموزش مجازی، یک نکته دیگر هم وجود دارد و آن، زیان‌هایی است که احتمالاً در آموزش مجازی وجود دارد. حالا این شبکه «شاد» که به وجود آمده، بسیار چیز خوبی است منتها بایست مراقبت کنید تا این موجب این نشود که جوان‌ها وارد فضای بی بند و بار و ره‌ای اینترنت بشوند و سرشان گرم بشود به یک چیزهای دیگری که هم از لحاظ اخلاقی، هم از لحاظ اعتقادی خطرهای بزرگی برای اینها دارد؛ این را باید کاملاً مراقبت بکنید، یعنی پیش‌بینی کنید. البتّه دیروز پریروز در زمینه فکری که آموزش و پرورش در این زمینه کرده، به من یک گزارشی دادند، منتها باید کار کنید در این زمینه؛ یعنی کاری است که نمی‌شود آن را رها کرد.»

مقام معظم رهبری تاکید کردند: «چون بحث به‌اصطلاح اُنس بچه‌ها با فضای مجازی، محسناتی دارد، عیوبی هم دارد. یکی از عیوبش این است که گفتم؛ یکی از عیوبش منزوی شدن بچه‌ها در خانه است؛ وقتی که با این تبلت و مانند اینها آشنا شدند، می‌روند سرگرم آن کار می‌شوند و از محیط خانه و خانواده در واقع به تدریج دور می‌شوند. باید به اینها توجه کنید و مراقبت کنید.»

لزوم برنامه‌ریزی برای مقابله با تهدیدهای جدید فضای مجازی

رهبر انقلاب در مراسم مشترک دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه‌های افسری نیروهای مسلح در مهرماه ۹۹ نسبت به پیش‌بینی و لزوم برنامه‌ریزی برای مقابله با تهدیدهای جدیدفضای سایبر، هشدار دادند.

ایشان فرمودند: «من چند توصیه می‌خواهم عرض بکنم. یک توصیه مهم مربوط به دانشگاه‌ها است. یک کار مهم این است که بدانیم تهدیدهای متوجه به کشورها -کشور ما و دیگر کشورها- دائم در حال تحول است. آن چیزی که امروز یک تهدید نظامی شمرده می‌شود، لزوماً همان چیزی نیست که بیست سال پیش تهدید نظامی شمرده می‌شد؛ تهدیدهای جدیدی به صورت تهدید نظامی وجود دارد. چون تهدیدها در حال تحول است.»

حضرت آیت الله خامنه ای تاکید کردند: «دانشگاه‌های نظامی ما هم باید برای مقابله با تهدیدهای نوبه‌نو و جدید، برنامه داشته باشند؛ این باید در پژوهش‌های دانشگاه‌ها مورد توجه قرار بگیرد: برای مقابله برنامه داشته باشند. علاوه بر این، اصلاً تهدیدهای جدید را پیش‌بینی کنند؛ یعنی شما مثلاً فرض کنید امروز تهدیدهای فضای مجازی وجود دارد که ۱۰ سال پیش به این صورت وجود نداشت و ممکن است چند سال بعد از این هم تهدیدهای دیگری از همین قبیل به وجود بیاید؛ افراد بافکر ما بنشینند و با استفاده از خرد جمعی و پژوهش‌های دانشگاه‌های ما اینها را پیش‌بینی کنند. این باید بخش مهمی از فعالیت دانشگاه‌های ما باشد و دانشگاه‌ها حرف جدی باید در این زمینه برای گفتن داشته باشند.»

ادب اسلامی با گسترش فضای مجازی کم رنگ می‌شود

رهبر انقلاب ۱۵ بهمن ماه ۹۹ در سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) در ارتباط تصویری با مداحان نیز بر گسترش ادب اسلامی در فضای مجازی تاکید کردند.

ایشان اینگونه توصیه کردند: «ادب اسلامی را در جامعه بگسترانید. عزیزان من! یکی از چیزهای بسیار مهم، حفظ ادب اسلامی در سخن گفتن است که متأسفانه امروزه با گسترش فضای مجازی به تدریج این ادب اسلامی دارد کم‌رنگ می‌شود. بدزبانی، بدگویی و مانند اینها باید در جامعه جمع شود. امروز بعضی سعی می‌کنند یا بی‌توجهی می‌کنند و این در جامعه، بخصوص در بعضی از رسانه‌ها -چه رسانه‌های صوتی، چه رسانه‌های تصویری- و به خصوص در فضای مجازی رو به گسترش است.»

فرصت فضای مجازی برای بصیرت آفرینی

بیانات رهبر انقلاب اسلامی در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید مبعث که در ۲۱ اسفند ۹۹ صورت گرفت، بر ۷ توصیه به جوانان در استفاده از فضای مجازی تاکید دارند.

ایشان فرمودند: «امروز فضای مجازی یک فرصتی است برای این کار؛ حالا دشمنان از فضای مجازی جور دیگر استفاده می‌کنند اما شما جوان‌های عزیز این جوری از آن استفاده کنید: از فضای مجازی استفاده کنید برای امیدآفرینی، برای توصیه به صبر، برای توصیه به حق، برای بصیرت‌آفرینی، برای توصیه به خسته نشدن، تنبلی نکردن، بیکار نماندن و مانند اینها. خب این در مورد این کارِ اول دشمن که قطع زنجیره تواصی و حفاظت از یکدیگر است.»