نشانه‌های سوزاندن اجساد در کورگان‌های ۳ هزار ساله کلیبر
سرپرست هیات کاوش محوطه باستانی کورگان‌های جنوب‌غربی کلیبر اعلام کرد: در ۲ فصل نخست کاوش این کورگان ها در محدوده طرح ساخت سد پیغام‌چای، نشانه هایی از سوزاندن اجساد در هزاره اول قبل از میلاد یافت شد.
نسرین قهرمانی روز چهارشنبه در جمع خبرنگاران افزود: در فصل نخست عملیات نجات‌بخشی آثار در معرض خطر سد «پیغام چای»، به درخواست آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی، قرار شد بدون انعقاد قرارداد و با پرداخت هزینه‌های مربوط به کاوش، مطالعات باستان‌شناختی کورگانها انجام شود و کاوش‌های فصل‌های بعدی با انعقاد قرارداد بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی تداوم یابد.
وی با بیان اینکه به دنبال موافقت نکردن آب منطقه‌ای برای انعقاد قرارداد و به جهت باارزش بودن مطالعات فصل اول، فصل دوم با کمک‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی انجام شد، اظهار کرد: کورگان‌های «شاهلیق» و «قره داشلی» ۱ و ۲ که در جنوب روستای «نوجه ده» و غرب روستای «پیغام» شهرستان کلیبر واقع شده‌اند، شواهدی مبنی بر سنت جسدسوزی در هزاره اول پیش از میلاد وجود دارد و اندازه‌ی کورگانها هر کدام بیانگر این سنت در گذشته هستند.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه با آزمایش‌های به دست آمده روی خاکستر، این نظریه به طور دقیق تر بررسی می شود، ادامه داد: این کورگانها متعلق به اقوام اسکیت یا سکا است و همان‌طور که هرودوت توصیف می‌کند سکاها به گورستان‌های خود بیش از همه دارایی خود ارج می‌گذاشتند.
وی با تاکید بر اینکه آیین تدفین در بین سکاها، رسم فوق العاده مرموز و باشکوهی بوده که با زحمت بسیار فراوانی انجام می گرفت، تشریح کرد: کورگان های سد «پیغام چای» اسنادی در اثبات مدعای مورخین در این خصوص است؛ در بزرگترین کورگان به نام «شاهلیق» وجود ۲۰ لایه سنگ چین، شن و ماسه و گل کوبیده حکایت از انجام این رسم پرتشریفات دارد.
سرپرست هیات کاوش محوطه کورگان های جنوب غربی کلیبر افزود: ابزارهای سنگی یافت شده در این محوطه بیانگر این است که این کورگانها با زحمت و دقت فراوان برپا می‌شدند و با توجه به وسعت کورگان ها نیاز به یک فصل کاوش مجدد دارند.
وی اظهار کرد: در کورگانی دیگر که از آن نیز خاکستر بدست آمده، سنت قربانی مشاهده شد، به این ترتیب که چهار کودک تکه تکه شده، در سطح بالای خاکستر بین یک سنگ چین منظم دفن شده اند، جنسیت دو کودک مونث بوده و جنسیت دو کودک دیگر نیز به دلیل متلاشی شدن قابل شناسایی نبود.
این باستان شناس با اشاره به اینکه با توجه به سنگ‌ساب آرایش، سنجاق‌های مفرغی زنانه به نظر می‌آید این کورگان متعلق به یک بانو باشد، گفت: اشیای به دست آمده شامل پیکرک‌های کوچک سفالی، ژتون‌های سفالی، سنگ ابسیدین، سرباره‌های آهن، سنجاق‌های مفرغی، قاب‌های بازی و قطعات سفال، دندان‌های اسب و تدفین جانوری است که به صورت نذورات به متوفی هدیه شده‌اند.
کاوش های باستان شناسی محدوده سد پیغام چایی شهرستان کلیبر با مجوز رسمی پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور به منظور نجات بخشی آثار در معرض خطر موجود در آن آذر ماه پارسال آغاز شده است.
با توجه به غنای فرهنگی و تاریخی منطقه، قبل از شروع عملیات عمرانی در محدوده سد پیغام چای، این منطقه مورد بررسی عملیات باستان شناختی قرار گرفت که در این راستا تعدادی آثار در محدوده اجرای طرح، شناسایی و عملیات نجات بخشی بر روی این آثار آغاز شد.
این کاوش ها علاوه بر اجرای عملیات نجات بخشی آثار تاریخی شناسایی شده، برای شناخت زوایای پنهان تاریخی، فرهنگی و لایه های استقراری منطقه مذکور حائز اهمیت بوده و نتایج آن برای شناخت هرچه بهتر منطقه و مقایسه فرهنگی با سایر مناطق در ادوار مختلف تاریخی کمک خواهد کرد.
به گزارش ایرنا،شهرستان کلیبر با ۴۷ هزار جمعیت و ۳۵۹۷ کیلومتر مربع مساحت در ۱۷۰ کیلومتری مرکز آذربایجان شرقی واقع شده است .
این شهرستان با برخورداری از منابع طبیعی همچون مراتع و جنگل های ارسباران،اماکن تاریخی بسیار زیاد و با ارزش همچون قلعه بابک، قلعه پیغام،قصر وینه، مقبره شاه قاسم کبیر و برخورداری از جاذبه های گردشگری متنوع، یکی از شهرهای دیدنی آذربایجان شرقی است.
شهریور ماه ۱۳۹۴ بود که حمیده چوبک، رییس وقت پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای جلوگیری از تخریب آثار فرهنگی – تاریخی، توقف عملیات ساخت سد «پیغام چای» در آذربایجان شرقی را خواستار شد.
چوبک در آن زمان، در نامه‌ای به مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان شرقی ضرورت عملیات نجات‌بخشی آثار تاریخی – فرهنگی محدوده سد پیغام چای را پیش از ساخت و آب‌گیری آن مورد تاکید قرار داد.
بر اساس بند ج ماده ۱۱۴ قانون برنامه ۵ ساله چهارم همه‌ی وزارتخانه‌ها، سازمان ها و موسسات دولتی موظفند قبل از اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی و در مرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی – تاریخی ‘ میراث فرهنگی’ در آن خصوص اقدام کنند و در طراحی ومکان یابی پروژه های یاد شده نتایج مطالعات را رعایت کنند.
سد پیغام چای در ۱۷۸ کیلومتری شهر تبریز و ۱۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلیبر با هدف تنظیم آب سطحی رودخانه پیغام چای برای تامین نیاز آب آشامیدنی شهر کلیبر و همچنین تامین مطمئن آب کشاورزی زمین های زراعی منطقه و تامین مصارف صنعت در حال احداث است.
با بهره برداری از سد مخزنی پیغام چای، امکان برطرف کردن کمبودهای کنونی آب شهر کلیبر و روستاهای مسیر و باغ های حاشیه رودخانه که در ماه های خشک سال با مشکل روبه رو هستند، فراهم می شود و افزون بر توسعه زمین های آبی با وسعت حدود ۴۰۰ هکتار، آب موردنیاز زمین های کشاورزی موجود با وسعت ۹۲۸ هکتار با تامین بالاتر و مطمئن میسر خواهد شد.
حجم نرمال مخزن این سد بیش از ۱۵ میلیون مترمکعب بوده و دارای ۱۳کیلومتر شبکه آبیاری و هشت کیلومتر شبکه آب آشامیدنی است.
