چهره‌های خبرساز تئاتر در سال کرونایی/ خط‌شکنان چه کسانی بودند؟
تعدادی از هنرمندان و گروه‌های تئاتری در سال کرونازده جسارت حضور در صحنه تئاتر و قبول مسئولیت در این حوزه را داشتند به صورتی که می‌توان آنها را به‌عنوان چهره‌های شاخص سال گذشته معرفی کرد.
به گزارش ارک خبر، شاید سال ۹۹ را بتوان سخت‌ترین و غیرقابل تصورترین سال برای هنرمندان هنرهای جمعی مخصوصاً تئاتر دانست. سالی که بروز بحران کرونا همه فعالیت‌های هنری را برای چندین ماه متوقف کرد و علاوه بر مشکلات معیشتی که برای هنرمندان به وجود آورد آنها را از لحاظ روحی و روانی نیز آزرد و بروز امر خلاقه را تا حدود زیادی برایشان ناممکن ساخت.
تا پیش از شروع بحران کرونا چرخه اقتصادی هنرمندان تئاتر کشور به درستی نمی‌چرخید اما با بروز این بیماری همه‌گیر این چرخه به کل فلج شد چون هنر نمایش بر پایه ارتباط زنده تماشاگر با مخاطب و تقابل فیزیکی بازیگران با یکدیگر استوار است و بحران کرونا باعث شد این ارتباط خاموش و ادامه فعالیت‌های تئاتری از سوم اسفند ماه ۱۳۹۸ تا اطلاع ثانوی متوقف شود. همین مساله موجی از ناامیدی، ترس، بلاتکلیفی و سردرگمی را برای ادامه حیات فعالان تئاتری رقم زد؛ هنرمندانی که بسیاری از آنها تئاتر را به عنوان حرفه اصلی خود انتخاب کرده و از آن طریق کسب روزی می‌کردند و حالا که شغلشان با دستور ستاد مقابله با کرونا تعطیل شده بود نمی‌دانستند در این اوضاع آشفته اقتصادی باید چه‌کار کنند.
البته تعطیلی فعالیت‌های تئاتری منتقدان و موافقان زیادی داشت چون بسیاری از هنرمندان منتقدِ بازگشایی سالن‌ها با تاکید بر اینکه فعالیت‌های تئاتری به دلیل ارتباط نزدیک عوامل گروه و بازیگران با یکدیگر در پشت و روی صحنه، لزوم تقابل زنده مخاطب با بازیگران، شرایط نامناسب فضای پشت صحنه تئاترها که امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی را برای افراد میسر نمی‌کرد، ترس منطقی تماشاگران تئاتر که حضور در فضای بسته و کوچک سالن‌های تئاتری را نمی‌پذیرفتند و موارد دیگر امکان‌پذیر نیست و ادامه فعالیت‌های تئاتری بیشتر از اینکه به نفع تئاتر ایران باشد برای تماشاگران و خود گروه‌های تئاتری خطرناک خواهد بود از این رو دولت موظف است در این شرایط نابسامان مانند تمام کشورهای دنیا که تئاترهایشان را در این شرایط تعطیل کرده‌اند و هنرمندانشان را تحت پوشش قرار دادند از هنرمندانش حمایت کند.
گروهی دیگر نیز موافق ادامه فعالیت‌های تئاتری، بازگشایی سالن‌ها و البته راه کارهای جدیدی مثل اجرای تئاتر آنلاین بودند چون اعتقاد داشتند تئاتر شغلشان است و مثل هر شغل دیگری با وجود محدودیت‌های کرونایی می‌تواند همچنان فعال بماند و از طرف دیگر این بحران باعث می‌شود که آنها بتوانند در شرایط سخت توانایی‌هایشان را محک بزنند.
از این رو در سالی که همه اتفاقات و فعالیت‌های عرصه هنر تحت‌الشعاع بیماری کرونا قرار داشت، انتخاب ۵ چهره فعال و مؤثر تئاتری که طبق روال هر سال در گزارش‌هایی به معرفی آنها می‌پردازیم، کاری دشوار بود به همین دلیل تصمیم گرفتیم به هنرمندان و مدیرانی اشاره کنیم که در سال ۹۹ جسارت پذیرفتن مسئولیت و اجرای تئاتر را داشتند و البته در کنار آنها به فعالیت‌های هنرمند جوانی بپردازیم که کارش را از تئاتر و در ادامه درخشش در یک نمایش پرمخاطب و محبوب آغاز کرد و امسال در سینما و عرصه نمایش خانگی نیز سال موفقی را از سر گذراند.
هنرمندان در میدان؛ آنها که چراغ سالن‌های تئاتر را روشن نگه داشتند
تعطیلی ۱۰۸ روزه تئاتر کشور که از سوم اسفند ۱۳۹۸ در شرایط شیوع ویروس کرونا رخ داده بود از ۲۱ خردادماه با اجرای نمایش‌های خیابانی در پهنه فرهنگ و هنر رودکی و استان‌هایی چون قزوین، گیلان، کرمانشاه، کرمان و با شعار «من، تو، ما / تئاتر، زندگی، کرونا» به پایان رسید. البته پایان موقتی این تعطیلات اجباری و صدور مجوز برای اجراهای صحنه‌ای به صورت رسمی از اول تیرماه آغاز شد و در پی درخواست سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ستاد ملی مقابله با کرونا در اطلاعیه‌ای با بازگشایی سالن‌های سینما، تئاتر و موسیقی مشروط به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و استفاده از حداکثر ۵۰ درصد ظرفیت در اختیار از اول تیرماه موافقت کرد.
با اعلام بازگشایی سالن‌های نمایش، تعدادی از گروه‌های تئاتری با وجود نگرانی‌هایی که همچنان از انتقال بیماری و میزان اعتماد و استقبال مخاطبان وجود داشت برای روی صحنه بردن آثارشان اعلام آمادگی کردند که می‌توان آنها را خط شکنان صحنه تئاتر نامید. ۷ نمایش آغازگر اجرای تئاتر صحنه‌ای ایران شدند؛ نمایش‌های «یازده جریحه روح»، «است»، «آگوست در اوسیج کانتی»، «ابر شلوارپوش»، «پنهان‌خانه پنج در»، «و همیشه پاییز»، «پسر»، «کابوس های مرد مشکوک» و «یه گاز کوچولو» از تیرماه در تماشاخانه‌های مختلف اجرای خود را آغاز کردند. اکثر این نمایش‌ها، آثاری بودند که اجرایشان در اواخر سال گذشته به دلیل تعطیلی فعالیت‌های تئاتری متوقف شده یا به تعویق افتاده بود.
نمایش «آگوست در اوسیج کانتی» به نویسندگی تریسی لتس و کارگردانی میکائیل شهرستانی از ۱ تا ۱۵ تیر ماه در سالن شماره ۱ خانه نمایش مهرگان به صحنه رفت. زهره یعقوبی، شیرین فرخنده‌نژاد، مریم فرح‌آبادی، بهادر باستان‌حق، ماهی مشیری، هانا استیفایی، نفیسه ناصری، حسین زنگنه، مهدی ارجمند، سارا اسدسلیمانی، سامره حسن‌زاده، مسعود آشوری و علی قنبرزاده بازیگران این نمایش بوند.
شاید میکائیل شهرستانی را بتوان تنها هنرمند پیشکسوتی دانست که در این شرایط سخت حاضر به اجرای عقب افتاده نمایشش شد چون با بازگشایی سالن‌های تئاتری بیشتر شاهد تمایل گروه‌های جوان برای اجرای کارهایشان بودیم به شکلی که می‌توان گفت این وضعیت فرصت عرض اندام به هنرمندان جوانی را داد که در شرایط مساعد و با وجود بازار رقابتی که در فضای تئاتر جریان دارد و امکاناتی که بیشتر در اختیار هنرمندان حرفه‌ای تر قرار می‌گیرد، کمتر امکان معرفی و عرضه مناسب آثارشان را پیدا می‌کنند.
البته بعد از گرم شدن تنور تئاتر هنرمندانی چون امیررضا کوهستانی با نمایش «گودو»، محمد رحمانیان با نمایش «عشق روزهای کرونا»، داود دانشور با «بیداری»، داود فتحعلی بیگی با «عمو هاشم»، سعید چنگیزیان با «داستان‌های سرزمین مردمان خردمند»، آرش سنجابی با «مرغ ماهیخوار» از جمله افرادی بودند که تلاش کردند در این شرایط آثارشان را به صحنه ببرند اما تعطیلی مجدد فعالیت‌های تئاتری و اعمال محدودیت‌های جدید موجب توقف برخی از این آثار در میانه اجرا شد.
اجرای نمایش «کابوس‌های مرد مشکوک» به کارگردانی ملیکا رضی از سوم تیر در ۲ سانس ۱۸ و ۲۰:۳۰ در تماشاخانه سنگلج آغاز شد. در این نمایش که توسط محمدحسین ناصربخت نوشته شده است، بازیگرانی چون امین اکبری‌نسب، خدایار کاشانه، پیمان یاقوتی، فاطمه نصرتی، امیررضا جلالی، کوروش رخشنده‌پی و امیرحسین حجتی به ایفای نقش پرداختند.
«است» نوشته امیر ابراهیم‌زاده و پرنیا شمس، به کارگردانی پرنیا شمس و تهیه‌کنندگی نوید محمدزاده از ۱ تا ۱۳ تیر در تئاتر مستقل تهران به صحنه رفت. در این نمایش، پروانه ذابح، یاسمن رسولی، ترانه یوسفی، شادی صف‌شکن، مهتاب کریمی، صدف ملکی و ماهور میرزانژاد ایفای نقش کردند.
«یازده جریحه روح» عنوان نمایش دیگری است که از سوم تیر اجرای خود را در تئاتر مستقل تهران آغاز کرد. این نمایش به نویسندگی و کارگردانی فرزاد امینی و بازی مهدی بازدار، نازنین زهرا برومند، محمد پسندیده کار، سروش حائری، آزیتا رحیمی، فرزانه فرجی، نیلوفر فولادی، مونا کریمی، کیانا کریم پور، مهربان کشاورزی، رضا میرجلیلی بر اساس ۱۱ داستان کوتاه مجموعه «سه قطره خون» صادق هدایت شکل گرفته است.
نمایش «ابر شلوارپوش» به نویسندگی، کارگردانی و بازیگری علیرضا اخوان از ۱ تا ۱۵ تیر ساعت ۱۹ به مدت ۵۰ دقیقه در سالن کوچک تالار مولوی به صحنه رفت.
نمایش «پنهان‌خانه پنج در» به نویسندگی حسین کیانی و کارگردانی آرش فلاحت‌پیشه از ۵ تا ۱۵ تیر ساعت ۲۰:۳۰ در سالن اصلی تالار مولوی به صحنه رفت. در این نمایش کوشا ابراهیمی، مریم بهشتی، حمید باهوش، علیرضا رشیدی، مائده شهوازیان، سارا علاقمند، سارا فتحی و آیدا نوروزی بازی کردند.
نمایش «و همیشه پاییز» به نویسندگی و کارگردانی مهیار جوادی‌ها از ۶ تا ۲۰ تیر در سالن اصلی تالار مولوی به صحنه رفت. در این نمایش، آبان حسین‌آبادی و یکتا طبیبی بازی داشتند.
نمایش «پسر» به نویسندگی و کارگردانی محسن مظاهری از اول تا ۱۱ تیر در تماشاخانه سیمرغ روی صحنه رفت. این اثر نمایشی با بازی محمد غلامی‌مایانی و محسن مظاهری درباره پدر و پسری است که در خانه، روزها و شب‌ها را سپری می‌کنند، با هم غذا می‌خورند، تلویزیون تماشا می‌کنند و … میان آنها هیچ گفت‌وگویی اتفاق نمی‌افتد.
نمایش «یه گاز کوچولو» به نویسندگی فرزانه سهیلی و کارگردانی فقیهه سلطانی از روز سه‌شنبه دهم تیر در تالار سایه تئاتر شهر میزبان مخاطبان بود. این نمایش، ۲۸ بهمن ۱۳۹۸ در تالار سایه تئاتر شهر روی صحنه رفت اما به‌دلیل شیوع ویروس کرونا اجراهای آن متوقف شد. گیلدا حمیدی، شهروز دل‌افکار، افشین غیاثی، مهسا مهجور، نورا هاشمی بازیگران «یه گاز کوچولو» بودند.
قادر آشنا؛ پذیرش مسئولیت تئاتر در دوران بحرانی
بعد از استعفای شهرام کرمی مدیرکل سابق هنرهای نمایشی در اسفند ماه ۹۸ از سمت خود، قادر آشنا که پیش از این از سال ۹۱ تا ۹۳ نیز به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی در عرصه تئاتر حضور داشت دوباره این سمت را از آن خود کرد. آشنا قبل از قبول مسئولیت دوباره در تئاتر به عنوان مدیرعامل مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و قائم مقام نمایشگاه بین المللی کتاب تهران فعالیت می‌کرد.
پذیرفتن مسئولیت در بحران کرونا که همه فعالیت‌های تئاتری را تحت تأثیر خود قرار داده بود و همچنین یک سال و نیم مانده تا انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ برای هر مدیری چالش بزرگی به حساب می‌آید. آشنا کمتر از یک ماه از قبول مسئولیت در اداره کل هنرهای نمایشی رئوس برنامه‌های خود را به این شرح و در چند بند در اختیار رسانه‌ها قرار داد:
۱- پرداخت تعهدات به هنرمندان در کوتاه‌ترین زمان ممکن با مساعدت وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونین محترم امور هنری و توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۲- تشریح شرایط هنرمندان تئاتر به عنوان یکی از مشاغل زیان‌دیده در وضعیت فعلی و پیگیری مصوبات دولت و دستورات وزیر محترم مبنی بر حمایت از این گونه مشاغل در ۲ ماه اخیر.
۳- بهره‌گیری از مشورت تشکل‌های صنفی برای عبور از شرایط فعلی.
۴- همکاری با سازمان‌ها، نهادها، انجمن‌ها و تشکل‌های فعال حوزه تئاتر با هدف هم‌افزایی ظرفیت‌های مادی و معنوی.
۵- تعامل پویا با اهالی رسانه.
۶- همکاری بیش از پیش با ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در جهت کاستن مشکلات موجود در حوزه تئاتر استان‌ها.
۷- توجه جدی به تثبیت جایگاه و نقش انجمن هنرهای نمایشی استان‌ها در گسترش تئاتر.
۸- شفاف‌سازی فرآیندها و فعالیت‌ها براساس سیاست‌های ابلاغی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۹- اهتمام در بهبود فرآیندها و تسریع انجام خدمات به‌ویژه در زمینه صدور پروانه اجرای نمایش با محوریت دولت الکترونیک.
۱۰- بهبود و ارتقا مشارکت با مؤسسات غیردولتی در راستای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی.
۱۱- بازنگری در فرآیند برگزاری جشنواره‌ها متناسب با شرایط فعلی، انتخاب دبیران در بازه زمانی مناسب، مطالعه برای چابک‌سازی و مدیریت منابع در این حوزه.
در طول یک سال گذشته قادر آشنا با وجود محدودیت‌ها و مشکلاتی که می‌دانست پیش رویش قرار دارد، تلاش کرد که به برنامه‌هایی که از همان ابتدا اعلام کرده بود عمل کند اما شاید مهمترین چالش آشنا در این دوران تلاش برای پرداخت مطالبات و معوقات هنرمندان از سال ۹۸ به این سو و جبران ضرر و زیانی بود که اهالی تئاتر در شرایط کرونایی با آن روبرو بودند. علاوه بر این خسارت‌هایی که با تعطیلی فعالیت‌های تئاتری به تماشاخانه‌های خصوصی وارد شده بود و در نهایت چند سالن را هم به تعطیلی کامل کشاند از دیگر مواردی بود که آشنا باید به آن رسیدگی می‌کرد. در کنار همه این موارد چالش برگزار شدن یا نشدن سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر و انتخاب دبیر این رویداد در صورت برگزاری و شرایط و باید و نبایدهای برپایی جشنواره‌های تئاتر «مقاومت» و نمایش عروسکی تهران – مبارک از مهمترین دغدغه‌هایی بود که مدیرکل هنرهای نمایشی پیش رو داشت.
از همین رو در گام اول اتابک نادری به عنوان مسئول بررسی شرایط و ضرر و زیان‌های گروه‌ها و تماشاخانه‌های خصوصی در وضعیت کرونایی انتخاب شد و آشنا در حکمی دیگر محسن امیری را نیز به عنوان مسئول بررسی و پیگیری فعالیت‌های نمایشی در فضای مجازی برگزید. البته تا ماه پایانی سال همچنان هنرمندان از اینکه به اندازه‌ای که انتظار می‌رفت در این شرایط سخت مورد حمایت دولت قرار نگرفتند و ضرر و زیان‌هایی که متحمل شده بودند جبران نشده است، گله مند بودند و انتقاداتی نیز به عملکرد اتابک نادری در شناسایی هنرمندان زیان دیده و افراد متضرر شده مطرح بود.
البته مدیرکل هنرهای نمایشی آذر ماه در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام کرد که به منظور حمایت تئاتر در شرایط کرونایی، تعداد ۴۵ تماشاخانه خصوصی برای دریافت وام به صندوق اعتباری هنر معرفی شده‌اند.
یکی دیگر از انتصاب‌های آشنا در این مدت انتخاب رضا بصیرت به عنوان مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی بود. به طور حتم یکی از وظایف اصلی مدیرعامل جدید انجمن هنرهای نمایشی ایران تلاش برای ادامه شفاف‌سازی مالی اداره کل هنرهای نمایشی است که چندین بار این شفاف‌سازی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به زیرمجموعه‌های وزارتخانه تأکید شده بود که پیگیری این مساله در رئوس برنامه‌های آشنا نیز به چشم می‌خورد. این شفاف سازی تا قبل از پایان سال در چند مورد مانند فهرست نمایش‌هایی که در سال ۹۸ و برخی نیز سال ۹۷ کمک هزینه مالی دریافت کرده بودند منتشر شد که ارائه نشدن جزئیات این لیست مثل تعداد تماشاگران و میزان فروش بلیت آثار، شائبه‌هایی را در توزیع و تقسیم ناعادلانه بودجه‌های تئاتری بر سر زبان‌ها انداخت.
تعطیلی مکرر و قطعی نبودن فعالیت‌های تئاتری بعد از دوره‌های کوتاه مدت بازگشایی و اعمال محدودیت‌هایی جدیدی که به سخت‌تر شدن فعالیت گروه‌های تئاتری در این دوران منتهی می‌شد یکی دیگر از چالش‌های قادر آشنا در طول یک سال گذشته بوده است. از آنجا که حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ستاد مقاله با کرونا با انفعال همراه بود جامعه تئاتری بیشتر از وزیر ارشاد، از مدیرکل هنرهای نمایشی برای رفع وضعیت بلاتکلیفی که با آن مواجه بودند، انتظار داشتند.
همه ساله برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با چالش‌ها و دغدغه‌های مختلفی همراه بوده است؛ از زمان انتخاب و معرفی دبیر جشنواره و انتشار فراخوان و بخش‌های آن گرفته تا بودجه‌بندی، بخش بین‌الملل و شمایل برگزاری این رویداد اما سال ۹۹ با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی فعالیت‌ها و اجراهای تئاتری شرایط برای برگزار جشنواره سی و نهم تئاتر فجر سخت‌تر از گذشته شد که با کش و قوس‌های فراوان نهایتاً با انتخاب حسین مسافر آستانه به عنوان دبیر این رویداد تصمیم به برگزاری جشنواره با حذف بخش بین‌الملل و اجرای همزمان این رویداد به صورت آنلاین و با حضور تعدادی محدود از تماشاگران به شکل فیزیکی گرفته شد.
ضرورت ایجاد حریم برای مجموعه تئاتر شهر در جهت حفظ این بنای ملی و بهبود شرایط محیطی و فرهنگی پیرامون این مجموعه تئاتری از جمله دغدغه‌های اهالی هنر و کارشناسان این حوزه است که سال‌هاست پیگیر آن هستند. به نظر می‌رسد با پشت سر گذاشتن سالی پر از دغدغه و بروز اتفاقات پیش بینی نشده و مختلف در حوزه تئاتر، پیگیری وضعیت حریم تئاتر شهر که با وجود اظهارنظرهای صریح هنرمندان درباره این مساله و موافقت‌های ضمنی برای حصار کشی این مجموعه همچنان با باید و نبایدهای برخی از مسئولان روبرو است آخرین چالش بزرگ قادر آشنا در سال ۹۹ باشد که مطمئناً پیگیری‌اش به سال ۱۴۰۰ نیز خواهد رسید.
حسین مسافر آستانه؛ پذیرش دبیری فجر در یکی از متفاوت‌ترین دوره‌ها
یازدهم تیرماه حسین مسافر آستانه با حکم سیدمجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دبیر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر منصوب شد در حالی طی دوره‌های اخیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برآیندی از اجراهای عمومی یک سال گذشته خود بود و به همراه تعدادی از آثار بین‌الملل برگزار می‌شد، از این رو با تعطیلی فعالیت‌های تئاتری و تعداد آثار اندکی که تا آن زمان به صحنه رفته بودند، برگزاری سی و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر و اینکه چگونه قرار است جشنواره برآیند اجراهای یک سال قبل خود باشد، سوالات زیادی را در ذهن علاقه مندان به جا می‌گذاشت. مساله مورد توجه دیگر برگزاری بخش بین‌الملل بود که با توجه به تعطیلی تئاتر در اکثر کشورهای دنیا و خطرات ناشی از حضور گروه‌های خارجی در ایران احتمال برگزاری جشنواره به شکل بین‌الملل منتفی تلقی می‌شد.
یکی از راه کارهایی که برخی از هنرمندان و منتقدان ارائه می‌دادند برگزار نشدن سی و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با در نظر گرفتن شرایط کرونایی تئاتر و اختصاص بودجه جشنواره به تولیدات تئاتری و برنامه‌ریزی منسجم و دقیق‌تر برای برگزاری این دوره از جشنواره در سال آینده بود که این پیشنهاد منتفی شد و مسافرآستانه با شرکت در برنامه «شب های هنر» اعلام کرد که جشنواره سی و نهم تئاتر فجر قطعاً برگزار خواهد شد و توضیحاتی درباره جزئیات برگزاری، میزان بودجه اختصاص یافته به جشنواره که ۶ میلیارد تومان برآورد شده بود و مشکلات پیش رو در برپایی این رویداد توضیحاتی ارائه داد.
حسین مسافر آستانه با اشاره به اینکه وضعیت جشنواره تابعی است از وضعیت کل تئاتر و وضعیت کل تئاتر نیز تابعی است از وضعیت کشور درباره برگزاری این دوره از جشنواره گفت: طبیعتاً با این شرایط نباید انتظاری را که از برگزاری جشنواره‌ها در گذشته داشتیم، امسال هم داشته باشیم همانطور که نباید از اجرای تئاترها توقع گذشته را داشته باشیم. همانطور که ما در شرایط بسیار سخت، تعطیلی‌های مداوم و شرایطی که برخی اوقات دست می‌دهد تئاتر کار می‌کنیم جشنواره هم ناچار است با همین شرایط خودش را تطبیق دهد و در عین حال حتماً برگزار شود.
در نهایت سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر از ۱۱ تا ۲۰ بهمن ماه و با تبعیت از تصمیمات ستاد مقابله با کرونا به صورت فیزیکی و آنلاین برگزار شد، جشنواره‌ای کم مخاطب که شاید نتوان از آن به عنوان دوره‌ای درخشان یا تأثیرگذار در میان دوره‌های مختلف تئاتر فجر نام برد اما تلاشی که برای زنده نگاه داشتن چراغ تئاتر و کمک‌های مالی هرچند اندک به گروه‌های تئاتری در سالی سراسر ناامیدی انجام گرفت، می‌تواند به عنوان دوره‌ای ویژه در سالی سخت در اذهان باقی بماند.
حسین پارسایی؛ اجرای «علمدار» و «سرباز» بعد از موزیکال‌های پرحاشیه
حسین پارسایی نویسنده، کارگردان و مدیر شناخته شده‌ای در تئاتر ایران محسوب می‌شود؛ هنرمندی که تماشاگران غیرتئاتری و کمتر پیگیر مسائل روز تئاتر ایران بیشتر او را با اجرای نمایش‌های موزیکال «الیور توییست» و «بینوایان» و نمایش «مری پاپینز» که کاری از گروه تئاتر تحت مسئولیت پارسایی بود، می‌شناسند. نمایش‌هایی که در زمان اجرای عمومی شأن حرف و حدیث‌های زیادی درباره تأمین منابع مالی و قیمت بلیت‌هایشان مطرح شد و چالش‌های زیادی را برای کارگردانی که تا پیش از این به عنوان کارگردان نمایش‌های مذهبی شناخته می‌شد، به وجود آورد.
به نظر می‌رسید که به دلیل حاشیه‌هایی که نمایش‌های موزیکال و پرزرق و برق پارسایی به وجود آورده بود او تصمیم داشت که دوباره به سمت تولید نمایش‌های مذهبی بازگردد. از این رو پارسایی تابستان ۹۸ و قبل از پایان اجرای «مولن روژ» که با حواشی همراه بود و به دلیل اختلافات درون گروهی اجرایش به صورت کامل انجام نشد، اعلام کرد که قصد دارد دوباره به خاستگاه اولیه اش بازگردد و اجرای سه نمایش عاشورایی «بانوی آب و آئینه»، «سردار مهر و ماه» و «خواهرانه به وقت خیزران» به نویسندگی محمدرضا کوهستانی را در قالب یک اثر عاشورایی بازنویسی و در ایام محرم و صفر اجرا کند.
پارسایی پیش از این و در ابتدای دهه ۹۰ نمایش «بانوی آب و آئینه» را با حضور دانیال حکیمی و رؤیا نونهالی و نمایش «سردار مهر و ماه» و «خواهرانه به وقت خیزران» را با حضور کوروش سلیمانی، سعید داخ، بهناز جعفری، فقیهه سلطانی و تبسم هاشمی در تالار اندیشه و تالار وحدت روی صحنه برده بود. این تریلوژی عاشورایی روایتی متفاوت از واقعه کربلا و قهرمانان آن است اما پارسایی در اظهار نظری درباره تولید این تریلوژی اعلام کرد که علیرغم پیگیری‌های متعدد تاکنون هیچ نهاد دولتی و حتی بخش خصوصی برای اجرای این نمایش عاشورایی ابراز تمایل و همکاری نکرده است که البته با آغاز بحران کرونا و تعطیلی تماشاخانه‌ها و فعالیت‌های نمایشی عملاً اجرای این سه اثر نمایشی منتفی شد.
با منتفی شدن اجرای این سه گانه مدتی پارسایی از صدر اخبار فاصله گرفت تا اینکه به ناگهان اعلام شد که وی قرار است در مهرماه موسیقی نمایش عاشورایی «علمدار» را با تهیه کنندگی پرویز پرستویی به صحنه ببرد. این تغییر رویکرد را می‌توان در راستای قصد پارسایی برای بازگشت به نمایش‌های مذهبی و فاصله گرفتن از حاشیه‌هایی که دامنش را گرفته بود، دانست.
به این ترتیب حسین پارسایی را می‌توان به عنوان یکی از هنرمندان پرکار سال کرونایی به حساب آورد او مهر ماه موسیقی نمایش عاشورایی «علمدار» را با مشارکت مؤسسه خیریه «خادمین علی ابن ابیطالب (ع)» و بنیاد فرهنگی هنری رودکی در تالار وحدت به صحنه برد که طبق اعلام گروه کلیه درآمدهای این اجرا صرف امور خیریه در مناطق محروم کشور به ویژه سیستان و بلوچستان شد.
«علمدار» شامل ۱۱ تابلوی نمایشی با همراهی ارکستر سمفونیک تهران و گروه آوازی به رهبری بردیا کیارس و خوانندگی پوریا اخواص و جلوه‌های ویژه تصویری و حرکتی ساخته پوریا خادم بود.
داریوش ارجمند، پرویز پرستویی، حسین پاکدل، مهدی سلطانی، فرهاد قائمیان و هادی حجازی فر روایتگران «علمدار» بودند که هر شب یکی از آنها روایتگر وقایع نمایش بود. این اثر نمایشی با تعداد محدودی از تماشاگران و با رعایت پروتکل بهداشتی و به صورت آنلاین اجرا شد.
بعد از اجرای نمایش «علمدار» از ۱۲ دی ماه و همزمان با اولین سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی، پارسایی مستند نمایش «سرباز» را به تهیه‌کنندگی بنیاد رودکی در تالار وحدت به صحنه برد. این اجرا در حالی در تالار وحدت روی صحنه رفت که در حاشیه پخش برخط آن از تلویزیون تعاملی «لنز» برای مخاطبان، تعداد محدودی مهمان ویژه با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی از نزدیک به تماشای این نمایش نشستند.
مستند نمایش «سرباز» مبتنی بر سویه‌های زیستی و مقاومتی سردار سلیمانی به عنوان اسوه ملی مقاومت بود و از هفت اپیزود تشکیل شده بود که قطعه پایانی آن با عنوان «حالا که می‌روی» با صدای محمد معتمدی اجرا شد. این اثر نمایشی در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر نیز به صحنه رفت.
۲۶ دی ماه نیز حسین پارسایی به عنوان یکی از بازیگران نمایش «زخم مدینه» به نویسندگی مهدی متوسلی این اثر نمایشی را با همراهی جلیل فرجاد، کرامت رودساز، حسین پارسایی، اسدالله بابایی، علیرضا عابدینی، محمد نصرالهی و علی کیهانی اجراخوانی کرد.
«زخم مدینه» برداشتی آزاد از نمایش «روایتی دیگر» نوشته محمد اختیاری است که برای اولین بار در سال ۷۳ تولید و در تالار آوینی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران اجرا شده بود. این نمایش با کارگردانی عبدالرضا کیهانی برای دوازدهمین بار در ۳۰ سال گذشته، روز جمعه ۲۶ دی در تالار وحدت اجراخوانی شد و پخش آنلاین هم داشت.
باید دید آیا رویکرد جدید حسین پارسایی پرداختن به نمایش‌های ملی و مذهبی و بازگشت به آثار دهه قبل خود است یا اینکه بحران کرونا او را به این سمت و سو کشانده و وی همچنان علاقه مند است در همه زمینه‌ها خودش را محک بزند.
امیر نوروزی؛ پرکاری در سینما و شبکه خانگی پس از درخشش در «لانچر ۵»
نمایش «لانچر ۵» را می‌توان به عنوان پدیده تئاتر در سال ۹۸ به حساب آورد، نمایشی که با همراهی یک گروه جوان، بدون داشتن سرمایه گذار و تهیه کننده، تبلیغات گزاف و بدون هیچ بازیگر ستاره‌ای توانست خیلی بیشتر از نمایش‌هایی که با هزینه‌های سرسام آور و استفاده از بازیگران چهره به صحنه می‌روند، روی صحنه بماند و مورد استقبال مخاطبان قرار گیرد.
این نمایش توانست سکوی پرتابی برای نویسنده و کارگردان اثر و همچنین بازیگران نمایش شود و راهشان را به سینما و شبکه نمایش خانگی باز کند. البته اگر بحران کرونا یک سال از تئاتر ایران را به تعطیلی نمی‌کشاند این گروه می‌توانست در تئاتر هم موفق باشد و بازیگران بااستعداد نمایش را در تئاترهای دیگری نیز ببینیم.
این روزها پویا سعیدی یکی از کارگردان‌های نمایش «لانچر ۵» به عنوان نویسنده در شبکه نمایش خانگی فعال است و سریال‌های «می‌خواهم زنده بمانم» و «سیاوش» با نویسندگی مشترک او در حال پخش هستند.
اما موفق ترین عضو این گروه امیر نوروزی است که در نمایش «لانچر ۵» در نقش سروان شایگان به ایفای نقش می‌پرداخت. حضور در این نقش که پیش از این برایش در جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر و جشنواره تئاتر دانشگاهی تقدیر شده بود باعث شده از طرف کارگردانان سینما مورد توجه قرار گیرد و پیشنهادات متفاوتی دریافت کند.
نوروزی در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر با ۲ فیلم «مامان» به کارگردانی آرش انیسی و «مصلحت» به کارگردانی حسین دارابی حضور داشت که تفاوت‌های ظاهری و ویژگی‌های شخصیتی هر ۲ نقش باعث شد که این نقش‌ها به درستی توسط منتقدان، داوران جشنواره و مخاطبان دیده شود و در نهایت نوروزی با اولین حضور سینمایی‌اش برای بازی در فیلم «مامان» نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد در کنار هنرمندانی چون محسن تنابنده، رضا عطاران، پرویز پرستویی و … شد.
وی این روزها در شبکه نمایش خانگی نیز پرکار است و سریال «می‌خواهم زنده بمانم» به کارگردانی شهرام شاه حسینی و «مردم معمولی» به کارگردانی رامبد جوان از او در حال پخش و در حال ایفای نقش در یک مجموعه تلویزیونی دیگر نیز هست.
امسال در عرصه بازیگری سینما، هنرمندان تئاتری خوش درخشیدند و علاوه بر نوروزی، بازیگر باسابقه‌ای چون رؤیا افشار نیز سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را برای بازی در فیلم «مامان» از آن خود کرد و پوریا رحیمی سام دیگر بازیگر جوان تئاتر نیز برنده سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم «زالاوا» شد.
