نقش «بهداشت» در دستیابی به جمعیت سالمِ جوان

به گزارش ارک خبر،زنگ خطر بحران پیری، مدت‌ها است که در کشور و به خصوص آذربایجان شرقی به صدا درآمده و لزوم توجه به بحث جوانی جمعیت را مورد تاکید قرار داده است.

به گزارش ایسنا، موضوع جوانی جمعیت و سیاست‌های تشویقی مربوط به فرزندآوری و ازدواج نیز امروزه در بسیاری از محافل مطرح شده و سیاست گذاران هم تاحدی طرح‌هایی را برای دستیابی به این آرمان عملی ساخته‌اند.

عناصر بسیاری از ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در موضوع جوانی جمعیت دخیل هستند که هر یک جای بحث دارد، اما شاید یکی از ارکان مهمی که نباید مورد غفلت واقع شود و به اهمیت آن توجه جدی شود، بحث بهداشت و سلامت جمعیت است.

نقش بهداشت در ارتقای فاکتورهای توسعه جامعه کنونی قطعا غیر قابل کتمان بوده و گسترش خانه‌های بهداشت تا روستاهای کشور نیز گواهی بر این موضوع است. گام‌های مهمی طی سالیان گذشته در زمینه ارتقای سطح بهداشت جسمی روحی جامعه برداشته شده اما از آنجایی که همواره «پیشگیری بهتر از درمان» کارایی داشته، قطعا هنوز هم جای کار وجود دارد.

امروز باید در کنار رشد جمعیت به فکر سلامت جمعیت و دستیابی به جمعیت سالم نیز باشیم؛ بنابراین آرمان «جمعیت سالمِ جوان» شاید بهترین عنوان برای این موضوع باشد.

در راستای توجه به بحث جمعیت و فاکتورهای درگیر با آن، هفته ملی جمعیت در تقویم کشور نامگذاری شده که همه ساله موضوعات مهمی در کنار بحث جمعیت مطرح می‌شود و امسال این موضوع مربوط به جوانی جمعیت است.

جمعیت جوان یکی از مهمترین ارکان موثر بر توسعه هر کشور

دکتر مجید کارآموز، سرپرست گروه تعالی خانواده و جوانی جمعیت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز، در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: روز سی‌ام اردیبهشت ماه، سالروز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی مقام معظم رهبری بوده و در تقویم جمهوری اسلامی ایران، روز ملی جمعیت نام گرفته است.

وی افزود: چند سالی می‌شود که هفته منتهی به روز جمعیت، هفته ملی جمعیت (متناسب با موضوعات و محورهای حوزه خانواده و جوانی جمعیت) نام گذاری می‌شود و امسال نیز با توجه به ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تشکیل ستاد ملی جمعیت و هم‌چنین فرصت کوتاهی که برای عبور از بحران جمعیتی پیش رو داریم، ضرورت این نامگذاری و انسجام و هماهنگی فعالیت‌ها حول محورهای ابلاغی ستاد ملی جمعیت، چند برابر است.

وی، مباحثی چون تقویت هویت مادری، تحکیم خانواده و تقویت نشاط درون خانواده، تک‌فرزندی و عوارض آن، مقابله با مسئله سقط عمدی ‌جنین، دلایل و راهکارهای درمان ناباروری، ترویج ازدواج به‌وقت نیاز و دستاوردها و پیامدهای جوانی جمعیت را از جمله محورهای موضوعی هفته جمعیت عنوان کرد.

کارآموز با بیان این‌که شعار هفته جمعیت امسال تحت عنوان «سهم من از جوانی ایران؟» است، ادامه داد: جمعیت جوان به عنوان سرمایه انسانی یکی از مهمترین ارکان موثر بر توسعه هر کشور از اهمیت خاصی برخوردار بوده و بستر خلاقیت و پویایی در ابعاد مختلف توسعه اقتصادی-اجتماعی را برای آن کشور فراهم می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: امید به زندگی زنان و مردان در کشور طی ۴۵ سال گذشته افزایش چشمگیری داشته و در حال حاضر امید به زندگی به بیش از ۷۵ سال رسیده است. این در حالی است که کشور ما سال‌ها از جمعیت جوان برخوردار بوده و هم‌چنان لازم است تا این ثروت حیاتی حفظ و تقویت شود.

وی تاکید کرد: روند باروری در کشور طی سال‌های اخیر شیب نزولی داشته و با سطح جانشینی، فاصله زیادی دارد. از سوی دیگر پیش بینی می‌شود که در سال ۱۴۲۰ (در یک دوره بیست ساله)، جمعیت سالمندان کشور حدودا دو برابر شود در حالی که این روند در دیگر کشورها طی ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است.

سرپرست گروه تعالی خانواده و جوانی جمعیت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز اظهار کرد: سیاست‌های کلی جمعیت در سال ۱۳۹۳ و در ۱۴ بند از سوی مقام معظم رهبری به تمامی دستگاه‌ها ابلاغ شد و بر ضرورت هماهنگی و تقسیم کار بین ارکان نظام و دستگاه‌های ذیربط برای اجرای دقیق، سریع و قوی این سیاست‌ها و گزارش نتایج رصد مستمر اجرای آن‌ها، تاکید شده است. تحقق و اجرای درست سیاست مهم و حیاتی جوانی جمعیت، مستلزم اتخاذ نگاه جمعی و مسئولانه در کلیه سطوح قانونگذاری، اجرایی و نظارتی است.

وی با بیان این‌که سیاستگذاران جمعیتی به دو طریق می‌توانند در تحولات جمعیتی یک کشور موثر واقع شوند، تشریح کرد: سیاستگذاری‌هایی مانند تشویق موالید، مبارزه با مرگ و میر و پیشگیری از سقط و ناباروری، تاثیرات مستقیم و بلاواسطه بر عوامل جمعیتی دارند، در حالی که تدوین سیاست‌های غیر مستقیم مانند افزایش مرخصی مرتبط با بارداری و زایمان، افزایش امنیت شغلی برای زنان شاغل که به تازگی فرزندی به دنیا آورده‌اند، حمایت از خانواده در تامین هزینه‌های بهداشتی درمانی مرتبط با فرزندآوری و هزینه تربیت فرزندان و سیاست‌هایی از این قبیل، در تحولات جمعیتی نقش بسزایی دارند.

وی افزود: به منظور اجرای منویات مقام معظم رهبری و با هدف افزایش نرخ رشد جمعیت و باروری، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مشتمل بر ۷۳ ماده و ۸۱ تبصره در مورخه دهم آبان ۱۴۰۰ به تصویب شورای محترم نگهبان رسید و جهت اجرای هماهنگ قانون مذکور به کلیه دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد.

آشنایی با سیستم شبکه بهداشت 

ابوالفضل جدی، مدیر گروه توسعه شبکه مرکز بهداشت آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، هدف نظام سلامت تأمین، ارتقاء و حفظ سلامت مردم جامعه است، اظهار کرد: بهداشت برای همه یک هدف واحد و محدود نیست بلکه جریانی است که به بهبود مداوم سلامت مردم منتهی می‌شود.

وی با بیان این‌که نظام سلامت در ایران در سه سطح کشوری، استانی و شهرستانی سازماندهی شده است، گفت: خدمات سلامتی در سه سطح مراقبت‌های بهداشتی اولیه، خدمات تخصصی و فوق تخصصی درمانی و بازتوانی از طریق خانه‌ها و پایگاه‌های بهداشتی، مراکز بهداشتی و درمانی روستایی و شهری و بیمارستان‌های عمومی و تخصصی ارائه می‌شود.

وی تاکید کرد: خانه بهداشت، نقش کلیدی در حفظ سلامت جامعه ایفا می‌کند و در توسعه همگانی برای جلوگیری از بیماری‌ها و نگهداری سلامت جامعه موثر است. این خانه‌ها، محیطی ترین واحد روستایی ارائه خدمت در نظام شبکه‌های بهداشتی درمانی کشور است. خانه‌های بهداشت به عنوان واحدهایی هستند که در روستاهای اصلی مستقر شده و غالبا چند روستای دیگر را به عنوان روستای قمر و سیاری نیز پوشش می‌دهند.

جدی با بیان این‌که میانگین جمعیت تحت پوشش هر خانه بهداشت، ۱۵۰۰ نفر است، افزود: بهورزان زن و مرد، کارکنان خانه بهداشت را تشکیل می‌دهند. بومی بودن بهورز، ارتباط دائم آن با مردم، مبانی ثبت دقیق اطلاعات بهداشتی و نظارت مستمر بر فعالیت خانه‌های بهداشت از عوامل عمده پوشش مطلوب خانه‌های بهداشت است.

وی با بیان این‌که وظیفه اصلی خانه بهداشت، ارائه مراقبت‌های اولیه بهداشتی به جمعیت تحت پوشش است، ادامه داد: خدمات بهداشتی اولیه، اولین جزء جریان مستمر خدمات بهداشتی را تشکیل می‌دهد. محتوای خدمات بهداشتی اولیه می‌تواند از کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد ولی مواردی چون آموزش همگانی جامعه در زمینه مسائل بهداشتی، بهبود غذا و تغذیه صحیح، تامین آب سالم و کافی و بهسازی اساسی محیط، مراقبت‌های بهداشتی مادران، کودکان و سلامت باروری، ایمن‌سازی و واکسیناسیون،  پیشگیری از بیماری‌های شایع و بومی و کنترل آن‌ها، درمان مناسب بیماری‌ها و حوادث و پیش‌بینی و تدارک داروهای اصلی شامل می‌شود.

وی اظهار کرد: بسته خدمات و مراقبت‌های اولیه و پایه توسط بهورزان برای جمعیت تحت پوشش و بر اساس گروه‌های هدف در سطح خانه بهداشت ارائه می‌شود که شامل ارزیابی اولیه و غربالگری گروه‌های سنی کودکان، نوجوانان، جوانان، میانسالان و سالمندان، تعیین موارد مشکوک بیماری‌ها، اختلالات روانی و اجتماعی، مشکلات رشد و تغذیه‌ای و ارجاع به پزشک، مراقبت‌های پایه و دوره‌ای نوزادان، کودکان و مادران و مراقبت دوره‌ای بیماران شناسایی شده از جمله بیماران مبتلا به سل، دیابت، فشارخون.،چاقی و اضافه وزن و … می‌شود.

مدیر گروه توسعه شبکه مرکز بهداشت آذربایجان شرقی هم‌چنین ارائه مراقبت‌ها و آموزش‌های لازم در زمینه سلامت دهان و دندان به کودکان و مادران باردار، معاینات و ارزیابی اولیه دانش آموزان پایه‌های اول، چهارم، هفتم و دهم، پیگیری و رصد مادران باردار پرخطر، اجرای برنامه‌های جوانی جمعیت و باروری، مشارکت در نیازسنجی مشکلات بهداشتی منطقه تحت پوشش و طراحی مداخلات لازم، کنترل وضعیت بهداشتی آب آشامیدنی، بررسی دوره‌ای میزان آمادگی خانوارها در برابر بلایا و حوادث، بازدید دوره‌ای از اماکن و اصناف منطقه تحت پوشش را از جمله فعالیت‌ها و خدمات بهداشت در استان عنوان کرد.

وی اظهار کرد: اکنون بالغ بر ۱۳۰۰ بهورز در بیش از ۸۵۰ خانه بهداشت مناطق روستایی استان در حال ارائه خدمات کاملا رایگان هستند؛ هم‌چنین تیم سلامت متشکل از پزشک، ماما، روانشناس و کارشناس تغذیه بر اساس جمعیت خانه بهداشت به صورت متوالی برای ارائه خدمات سلامت در محل خانه بهداشت حضور می‌یابند.

وی در خاتمه تاکید کرد: از عموم هموطنان بزرگوار و عزیز ساکن مناطق روستایی در هر گروه سنی و جنسی انتظار می‌رود تا با مراجعه فعال به خانه‌های بهداشت و مطالبه خدمات یاد شده، نظام سلامت را در رسیدن به اهداف متعالی خود یاری کنند.