چرا سوریه، چرا دمشق؟/ گزیده‌ای از سفرنامه آیت‌الله سیداسماعیل هاشمی
صد میلیون عرب تیری در اردن از زمان‌های پیشین در فوجهای مختلفی از مهاجران سامی به سوریه سرازیر شده‌اند. از جمله کنعانی‌ها، فنیقی‌ها، در هزاره سوم قبل از میلاد، یهودیان و ارمنیان وهمچنین قبایل بدوی عرب که به طور مدام در حال مهاجرت از نقاظ مختلف شبه جزیره عربستان به این منطقه بوده‌اند. در مقاطعی، رومی‌ها، مصری‌ها، آشوری‌ها، ایرانیان و مقدونی ها بر سرزمین سوریه مسلط شدند و در زمان هیرود که از طرف سنای روم به فرمانداری جودا مأمور گردیده بود، حضرت عیسی ابن مریم(ع) در بیت اللحم به دنیا آمد وبعد از آن با ظهور و گسترش اسلام و گسترش قدرت آن در قرن هفتم میلادی، سوریه نیز پذیرای اسلام گردید، ازآنجا که مردم آن دیار دارای زبان، فرهنگ و اعتقادات سامی و امیدوار به کسب آزادی‌هایی بیشتر از مسلمین بودند، در برابر اعراب مقاومتی از خود نشان نداده و به این ترتیب اسلام تمام سوریه را تحت تسلط خود درآورد. از طرفی درمورد تاریخ باستانی سوریه ،موقعیت سوق الجیشی آن وهمچنین وابستگی نزدیک آن با تاریخ اولیه تجارت بین الملل را باید مورد تأکید قرار داد.
راه تجارت مصر از راه ساحل فلسطین می گذشت، داد وستد با غرب عربستان نیز از این طریق صورت می گرفت،همچنین راه‌های تجاری دیگر از شمال غرب سوریه به آسیای صغیر و از شمال شرق از ناحیه موصل به کردستان ایران و آسیای مرکزی ارتباط داشت، قرار گرفتن در مسیر راه‌های تجاری آن روز و درگیری در امر تجارت باعث تولید ثروت و اشتغال درسوریه گردید ونظر کشورهای همجوار را نیز برای دست اندازی به شهرهای غنّی سوریه و کنترل راه‌های تجاری خاور نزدیک را جلب نمود که در مجموع این موضوع در شکل دادن به تاریخ سیاسی و اقتصادی سوریه نقش بسزایی داشت.
شام در گذشته دور به تمامی سوریه اطلاق می گردید و به شهرهای هفتگانه فلسطین، اردن، حمص، دمشق، قنسرین،عواصم و ثغور تقسیم می گردید، اما امروز شام همان دمشق پایتخت سوریه است. در کتاب بحار از قصص الانبیاء از حضرت باقرعلیه السلام نقل شده که فرمود:”شام خوب سرزمینی است” همچنین در آیه ، “ادخلو الارض المقدسة التی کتب الله علیکم”، منظور از ارض مقدسّه را کتاب منتخب التواریخ راهمان شام دانسته واینگونه قدرت این سرزمین مشخص و نمونه گردیده است، این قداست و پاکی به این حیث است که اهل شام وجبل عامل در تشیع از سایرین مقدم‌ترند، بعثت اکثر پیامبران و انبیاء در بیت المقدس و شام بوده است.
در کتاب تاریخ البلدان یعقوبی آمده است: شهر دمشق ، شهری است با شکوه و کهن و آن در جاهلیت و اسلام مرکز شام بوده است و آن را بین همه شهرهای شام در بسیاری رودخانه ها و آبادی نظیری نیست، شهر دمشق در سال چهارده هجری درخلافت عمربن خطاب گشوده شد وابوعبید جراح آن را پس از یک سال محاصره از دروازه ای بنام “باب الحابیه” به صلح فتح کرد و خالدبن ولید از دروازه دیگرش بنام “باب الشرق” بدون صلح وارد شد.
دمشق را مغول‌ها در سال 1260 میلادی و 1300 میلادی خراب نمودند وتیمور لنگ در سال 1400 میلادی آن را به آتش کشید ولی در زمان اسعد پاشای بزرگ در سال 1749 میلادی به عزت وعظمت قبلی بازگشت. دمشق به روایت افسانه‌ها کهن سال ترین شهرجهان است و آثار تاریخی موجود در این شهر و سایر بلاد آن،سوریه را به آغاز تاریخ پیوند داده است، مضجع منور نایبه الزهرا(س)، ولیه خدا، قهرمان صبر ، توکل و ایمان، دخت گرامی امیرالمومنین علی مرتضی صلوات الله علیهم در دوازده کلید اسرار شهر دمشق قرار دارد، زوار همچنین به یاد شجاعت آن بانوی با عصّمت و عظمت و بیاد مصیبت های او ندا سردادند و از خدای زینب می خواهند که راه زینب را نصیب آنان گرداند
