کنفرانس امنیتی تهران؛ ابتکار ایران برای زمینه سازی امنیت جمعی در غرب آسیا

‌‌‌‌‌پایگاه خبری ارک :
نخستین کنفرانس امنیتی تهران امروز با موضوع «نظم امنیتی منطقه ای در غرب آسیا» با حضور «علی لاریجانی» رییس مجلس شورای اسلامی، «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی و جمعی از اندیشمندان و صاحبنظران در سالن اجلاس سران تهران برگزار می‌شود؛ کنفرانسی برای درانداختن طرحی نو در منطقه ای پر چالش.
ایجاد نظام امنیت جمعی، یکی از کارآمدترین و موثرترین روش ها برای ارتقای ضریب امنیت در هر منطقه ای است؛ نظامی مبتنی بر همکاری و مشارکت حداکثری کشورها برای مقابله با تهدیدهای مشترک و از بین بردن زمینه ها و بسترهای بی ثباتی. با توجه به گسترش روزافزون سطح و حوزه های ناامنی در منطقه غرب آسیا که بخش زیادی از آن ناشی از دهشت افکنی گروه های افراطی و دخالت بازیگران خارجی است، ایجاد نظام امنیت جمعی ضرورتی انکارناپذیر است؛ نظمی که جمهوری اسلامی ایران با برگزاری کنفرانس امنیتی تهران به دنبال خلق آن است.
در خصوص مهمترین تهدیدهای امنیتی مشترک در منطقه غرب آسیا و لزوم ایجاد امنیت جمعی برای مقابله با آن چند نکته لازم به یادآوری است:
1- رشد قارچ گونه گروه های تروریستی و افزایش گستره و حوزه فعالیت های مخرب آنها، ملموس ترین و آشکارترین تهدیدی است که امنیت را در نیمه غربی آسیا به شدت به چالش کشیده است. این منطقه به عنوان خاستگاه اصلی زایش و رویش گروه های تندرویی که اغلب خود را به اسلام نسبت می دهند، از 2 سو در معرض آسیب قرار دارد؛ نخست اقدام های ناامن کننده این گروه های تکفیری و دوم هجمه کشورهای غربی به منطقه برای به اصطلاح سرکوب این گروه ها که خود به نوعی دیگر امنیت منطقه را دستخوش آسیب های جبران ناپذیر و بلند مدت می کند.
این روزها که گروه های تکفیری در برخی کشورهای غرب آسیا از افغانستان و یمن و عراق و سوریه تا لیبی و … جولان می دهند و از هیچ جنایتی برای دستیابی به مطالبات زیاده خواهانه و افراطی خود فروگذار نمی کنند، نبود نظام امنیت جمعی در میان کشورهای منطقه، مسیر مبارزه اثربخش و کارآمد با تروریست ها را با مانع هایی جدی مواجه کرده است. فعالیت افسارگسیخته گروه های تندرو در منطقه از سویی موجودیت برخی دولت های ملی را با چالش مواجه کرده و از سویی دیگر با ایجاد صف بندی میان کشورها، امنیت و امنیت سازی را در این قسمت از کره خاکی مختل کرده است.
در این میان، برگزاری برخی گفت وگوهای بین المللی در مورد امنیت منطقه به دلیل نبود عنصر اجماع و تفاهم میان طرف های مذاکره و حضور نداشتن همه کنشگران صحنه میدانی بحران در هم اندیشی ها، نه تنها در عمل نتیجه بخش نبوده، بلکه به اختلافات دامن زده است. در چنین شرایطی ابتکار عمل جمهوری اسلامی ایران در برگزاری کنفرانسی امنیتی با حضور اندیشمندان فعال در حوزه نظم امنیتی منطقه از کشورهای مختلف، اقدامی در جهت نیل به اجماع برای ایجاد امنیت جمعی است؛ امنیتی خودساخته و درونزا که در سایه تفاهم، اعتماد و همکاری کشورهای منطقه قابل دستیابی است و بر مبنای الگوی تعاملی نظیر برجام می توان مسیر تحقق آن را هموار ساخت.
2- حضور بازیگران خارجی ( به ویژه آمریکا و انگلیس) و تلاش برای نقش آفرینی آنها در معادلات منطقه به منظور تامین منافع خود –که از نظر ماهوی با منافع بازیگران منطقه اغلب ناهمخوان است- از دیگر مسایلی است که بستر تامین امنیت در بخش باختری آسیا را به مسیری سنگلاخی بدل می کند. طلب امنیت برخی کنشگران منطقه ای از غیر و وابستگی آنان به کشورهای خارجی بیش از پیش موجبات ناامنی در بخش های غربی پهناورترین قاره زمین به ویژه خاورمیانه را فراهم کرده است. در زمانی که تغییر احتمالی رویکرد دولت آتی آمریکا، گمانه زنی ها در مورد کمرنگ شدن حضور واشنگتن در منطقه را تقویت کرده است، برخی دولت های منطقه به دنبال جایگزین کردن آمریکا با انگلیس هستند؛ بازیگری که مشتاق است جا پای سلف خود پا بگذارد.
حضور هفته گذشته «ترزا می» نخست وزیر انگلیس در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس و سخنان او مبنی بر اینکه به دنبال شراکت راهبردی با همپیمانانمان در شورای همکاری خلیج فارس هستیم تا با تهدیدات جدی ایران در منطقه رویارویی کنیم، تلاشی است برای در دست گیری نبض امنیت سازی در منطقه که اگر آرامش و ثبات واقعی منطقه را مختل نکند به ایجاد آن کمکی نخواهد کرد؛ چنانکه سخنان تازه «بوریس جانسون» وزیر امور خارجه انگلیس در مورد جنگ نیابتی ایران و عربستان در خاورمیانه و لزوم رهبری قدرتمند برای سامان امور منطقه، نشانی جز مداخله جویی لندن را به دست نمی دهد. در این میان که برخی کشورهای منطقه ای برای ارتقای ضریب امنیت منطقه به بیراهه می روند، برگزاری کنفرانس امنیتی تهران و به دست گرفتن ابتکار عمل در امنیت سازی اقدامی بجا و به موقع است.
3- برخی دیگر از چالش های امنیتی منطقه، از مسایلی سرچشمه می گیرد که اگرچه به لحاظ ماهوی سیاسی- امنیتی نیستند اما زمانی که به عنصری رقابت برانگیز میان کشورهای منطقه تبدیل شود، ابعاد امنیتی می یابد. بحران های زیست محیطی در منطقه را می توان از این دست چالش ها دانست. به عنوان نمونه کم آبی در آینده ای نه چندان دور به یکی از مهمترین مسایل امنیتی در منطقه غرب آسیا بدل خواهد شد.
خشکسالی های پیاپی طی سال های گذشته، به کاهش بیش از پیش منابع آبی کشورهای منطقه دامن زده است. وسعت سرزمین، جمعیت زیاد، نبود زیرساخت های مناسب در مدیریت کارآمد منابع و … مشکل کمبود آب را برای کشورهایی که در یکی از خشک ترین و گرم ترین منطقه های جهان قرار گرفته اند، به بحرانی رو به گسترش تبدیل کرده است.
محدودیت در منابع آب شیرین و حوزه های آبریز مشترک در کنار موج خشکسالی، اسباب رقابت های راهبردی میان کشورهای غرب آسیا برای در اختیار گرفتن و بهره برداری بیشتر از منابع مشترک آبی را افزایش داده است؛ روندی که تداوم آن منشاء درگیری های جدی در آینده خواهد بود و اگر از هم اکنون چاره ای جمعی برای آن اندیشیده نشود، به بحرانی ویرانگر در آینده بدل خواهد شد. بحران کم آبی و خشکسالی، پیامدهای دیگری چون بحران ریزگردها را به دنبال خواهد آورد؛ بحرانی که سال ها است زندگی عادی مردم در قسمت هایی از خاورمیانه را با دشواری هایی رو به رو کرده و مدیریت آن اقدام جمعی کشورهای منطقه را می طلبد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: اعظم حمیدپور**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی **پژوهشم**9275** 9279