4.5 میلیون هکتار از اراضی کشور به اجرای عملیات آب و خاک نیاز دارد

به گزارش‌‌‌‌‌پایگاه خبری ارک به نقل از ایرنا علیرضا پرستار،سه شنبه شب در نخستین جشنواره علمی – فرهنگی آب و زندگی که در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، افزود: از ابتدای برنامه اول توسعه تاکنون اجرای عملیات زیربنایی آب و خاک در سطح 4.2 میلیون هکتار با ظرفیت آب قابل صرفه جویی سالانه 11.3 میلیارد مترمکعب انجام شده و امسال عملیات آب و خاک در سطح یک میلیون و 200 هکتار از اراضی در حال انجام است.
وی درباره وضعیت فعلی منابع خاک در کشور گفت: کمبود مواد آلی در بیش از 60 درصد از خاکهای کشاورزی کمتر از یک درصد و در بخش قابل توجهی از کشور کمتر از پنج درصد است.
پرستار در خصوص شوری خاک نیز گفت: 4.2 میلیون هکتار از 18.5 میلیون هکتار کشتزارهای کشور با تنش شوری مواجهند، 2.5 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی قلیایی، دارای سنگریزه و زه آب هستند.
وی بیان کرد: میزان متوسط فرسایش خاک در ایران 16.7 تن در هر هکتار بوده در حالی که شاخص جهانی متوسط فرسایش 5 تا 6 تن در هکتار است.
این مسئول در وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به روند کاهش سرانه اراضی کشاورزی گفت: سرانه زمین کشاورزی در ایران از پنج هزار مترمربع در سال 1352 به 2 هزار و 26 مترمربع در سال 93 رسید و پیش بینی می شود با ادامه این روند به یکهزار و 100 مترمربع در سال 1430 برسد.
وی بیان کرد: منابع خاک کشور شامل 165 میلیون هکتار است که از این میزان 51 میلیون هکتار اراضی قابل کشت، 18.5 میلیون هکتار اراضی در چرخه کشت و 8.7 میلیون هکتار اراضی آبی است.
پرستار افزود: تعداد واحدهای بهره بردار از اراضی کشور از 2 میلیون و 808 هزار واحد در سال 1372 به سه میلیون و 359 واحد در سال 1393 رسیده است.
وی تاکید کرد: برای حفاظت از خاک کشاورزی باید اقداماتی از جمله تکمیل و ترمیم ساختار مدیریت اجرایی مرتبط با خاکهای کشاورزی کشور، ایجاد ردیف اعتباری برای اجرای طرحها و پروژه های برنامه خاک کشاورزی، ضرورت تصویب لایحه حفاظت از خاک که در کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی انجام شود.
پرستار با اشاره به برنامه های وزارت جهاد کشاورزی در حوزه خاک گفت: کمیته راهبردی خاک معاونتی متشکل از کارشناسان معاونت های مختلف وزارت جهاد کشاورزی و موسسات تحقیقاتی مرتبط و انجمن علوم خاک کشور، طی جلسات مختلف اقدام به تهیه و تدوین طرحها و پروژه های مرتبط با خاک کشاورزی در برنامه ششم توسعه و طرح جامع خاک کشور (برنامه 10 ساله) نموده است.
وی ادامه داد: محدودیت منابع آب و ضرورت تامین آب و غذای سالم و کافی برای جامعه و همچنین حفظ اکوسیستم کشور ایجاب می کند بخش کشاورزی به گونه ای سیاستگذاری و برنامه ریزی کند تا تمهیدات لازم و کافی برای افزایش بهره وری از منابع و عوامل تولید (در سه سطح حوضه، مزرعه و گیاه) در راستای کشاورزی پایدار و تحقق امنیت غذایی اندیشیده شود.
پرستار افزود: میزان استحصال آب از منابع مختلف در کشور شامل آب سطحی 17.4 درصد، قنوات 9.3 درصد، آب چشمه ها 20.9 درصد، چاه ها 52.4 درصد از کل منابع است که بهره برداری از چاه ها بیشترین میزان استحصال آب را تشکیل می دهد.
وی با اشاره به رویکردهای جدید این نهاد گفت: برنامه ریزی برای افزایش بهره وری آب در سه سطح حوضه آبریز، مزرعه و گیاه؛ انتقال آب و ایجاد شبکه های آبیاری و زه کشی از طریق لوله، جهت گیری سامانه های نوین آبیاری در راستای توسعه روشهای آبیاری با عملکرد بالاتر از جمله روشهای آبیاری موضعی از رویکردهای نوین این نهاد برای بهره وری آب است.
وی استقرار مدیریت یکپارچه بهره برداری از منابع آب از طریق اجرای سامانه های نوین آبیاری در کشتزارهای خرد و پراکنده پایاب منابع آب مشترک، استفاده از تمام ظرفیت های بخش خصوصی و دولتی در راستای توسطه طرح، برنامه ریزی برای استفاده از فناوری های نوین در توسعه سامانه های نو آبیاری را از دیگر برنامه ها برشمرد.
وی با اشاره به چالشهای موجود در منابع آبی گفت: نهادینه نشدن مدیریت جامع منابع آب براساس اصول توسعه پایدار و آمایش سرزمین، نامتعادل بودن سرمایه گذاری و همزمانی در اجرای طرحهای منابع و مصارف آب، صحت و سقم آمار و اطلاعات مربوط به منابع و مصارف آب، اجرا نشدن کامل سیاستها و قوانین موجود در زمینه آب، عدم تحویل حجمی آب در زمان و مکان مورد تقاضا، نامناسب بودن تشکیلات و کمبود نیروی انسانی متخصص از جمله این چالش ها است.
این مسئول در وزارت جهاد کشاورزی گفت: با توجه به محدودیت کمی و کیفی منابع آب و خاک و منابع مالی ضرورت دارد برنامه ریزی برای اجرای عملیات آب و خاک به گونه ای باشد که ضمن رعایت مسائل زیست محیطی، فنی، اقتصادی و اجتماعی، بیشترین عملکرد آبیاری را محقق سازد.
وی با اشاره به رویکردهای جدید معاونت آب و خاک گفت: توجه ویژه به سیاست های اقتصاد مقاومتی از طریق تصویب طرحهایی چون تجهیز و نوسازی شبکه های فرعی آبیاری در سطح 150 هزار هکتار، توسعه سامانه های نوین آبیاری در سطح 250 هزار هکتار، ایجاد و سازماندهی تشکلهای ایران از آن جمله است.
پرستار گفت: توجه به ایجاد شبکه های آبیاری و زه کشی و تجهیز و نوسازی آبهای مرزی، برنامه ریزی برای استفاده از آبهای خروجی از کشور بویژه استانهای شمالی در جلسات مشترک با وزارت نیرو می تواند به حفظ منابع آبی کمک کند.
وی افزود: الزامات و ضرورتهای آب کشاورزی شامل تحقق مدیریت جامع منابع آب براساس آمایش سرزمینی، تحویل حجمی آب در زمان و مکان براساس تقاضای بخش کشاورزی، ضرورت اختصاص اعتبارات لازم به پروژه های غیرسازه ای آب کشاورزی، افزایش اعتبارات سازه ای آب و خاک، متناسب بودن تخصیص ها با اعتبارات مصوب، اختصاص تسهیلات کم بهره به پروژه های آب و خاک و ضرورت تصویب قانون جامع آب است.
مدیرکل دفتر امور آب و خاک کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی گفت: متاسفانه تاکنون منابع آبی در کشور به صورت دولتی مدیریت شده و حال آنکه برای صرفه جویی و استفاده بهینه از آب باید رویکردهای جدید اتخاذ شود و کار مدیریت آب به خود مردم واگذار گردد.
خبرنگار: میترا عبداللهی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
7489/5132