ساخت اولین دستگاه اندازه گیری پرتوهای رادیواکتیو در کشور
پژوهشگران ایرانی موفق به ساخت دستگاهی برای اندازه گیری میزان پرتوهای رادیواکتیو رسیده به بدن بیماران سرطانی و علاوه بر آن در آزمایشهای مراکز تحقیقاتی کاربرد دارد شدند.
میثم دیوسالار از محققان طرح در توصیف این که این دستگاه با عنوان دستگاه قرائت‌گر TLD عرضه شده است، گفت: دستگاه دزیمتری که دستگاهی برای اندازه گیری دز پرتوهای رادیو اکتیو ساخته شده جز اقلام تحریمی کشور بود که با همت محققان در طول 10 سال مطالعه موفق به ساخت نمونه بهتر در مقایسه با نمونه آمریکایی آن شدیم.
دیوسالار یکی از ماموریت های این دستگاه را خواندن کارت های TLD دانست و افزود:
برخی از مواد نیمه هادی یا عایق در صورتی که ابتدا پرتودهی و سپس گرمادهی شوند نور مرئی منتشر می‌کنند که از این خاصیت برای طراحی این دستگاه استفاده شده است.
این محقق در این باره توضیح داد: هنگامی که این مواد پرتودهی می‌شوند انرژی پرتو در اثر فرآیندهای فیزیکی در ماده جذب و باعث برانگیختگی الکترون‌ها می‌شوند. الکترون‌های برانگیخته شده به ترازهای انرژی بالاتر منتقل می‌شوند و به دلیل ناپایداری، در زمان کوتاهی به حالت قبل بر می‌گردند.
دیوسالار ادامه داد: از آنجایی که الکترون‌ها تمایل دارند به جای خود بازگردند، با استفاده از مواد TLD دام‌هایی ساخته می‌شوند. این دام‌ها باعث می‌شوند که الکترون‌ها در تله‌ها گیر کنند و به محل اصلی خودباز نگردند؛ به این ترتیب پرتو برخوردی به ماده، در آن ذخیره شده و در صورتی که به وسیله گرما دوباره به ماده، انرژی داده شود، الکترون‌ها آزاد شده و انرژی اضافی خود را با انتشار فوتون ترمولومینسانس انتشار می‌دهند.
این محقق، اضافه کرد: این فوتون‌ها با استفاذده از المان‌های خاص و مدارات الکترونیکی اندازه گیری می‌شوند و از این طریق می‌توان تخمین زد که چه میزان پرتو به ماده رسیده است.
دیوسالار، خاطرنشان کرد: دستگاه قرائت‌گر TLD با گرم کردن قرص‌های TLD با پروفایل‌های حرارتی مشخص، باعث تصاعد امواج مرئی از سطح این مواد شده و با اندازه گیری آن مقدار پرتو جذب شده را نمایش می‌دهد.
وی به مزایای این دستگاه اشاره کرد و گفت: این دستگاه برای خواندن حدود 150 کارت در هر بارگذاری و ذخیره اطلاعات و یا چاپ از طریق کامپیوتر داخل دستگاه طراحی و ساخته شده است.
وی، صرفه اقتصادی بالای این دستگاه را از دیگر مزایای آن نام برد و اظهار داشت: قرص‌های TLD مورد استفاده در این دستگاه قابلیت استفاده مجدد دارد و از این رو کاربردی کردن این دستگاه در مراکز تحقیقاتی و درمانی صرفه اقتصادی دارد.
به گفته دیوسالار این دستگاه در مراکز تحقیقاتی، مراکز پرتو درمانی و دانشگاه‌های پزشکی هسته‌ای و فیزیک کاربرد دارد همچنین بررسی دز پرتودهی بر سطح پوست، مطالعه مواد رادیواکتیو، اندازه گیری دز محیطی در رادیو اکتیو و اکتشاف مواد رادیو اکتیو از زمین را از دیگر کاربردهای این دستگاه عنوان کرد.
