سطح علمی منطقه چیست که به رتبه اول آن دل خوش کرده‌ایم؟
خبرگزاری ارک: عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که کیفیت دانشگاه‌ها نسبت به 20 تا 30 سال قبل، افت کرده است، تصریح کرد: بعضی از معیارهای سنجش کیفیت علمی به معیاری کاذب تبدیل شده، به طوری که تعداد مقالات علمی منتشره افزایش یافته اما باید پرسید که چند درصد از این مقالات به درد مشکلات کشور می‌خورد؟
دکتر مهدی گلشنی که در مراسم افتتاحیه چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و هفتمین کنگره پیشگامان پیشرفت سخن می‌گفت، با اشاره به موضوع توسعه پایدار ادامه داد: توسعه غربی، توسعۀ پایداری نیست.
وی با بیان اینکه توسعه علمی در هر کشوری، یک زمینه فرهنگی می‌خواهد و فرهنگ، مهم‌ترین نقش را در پیشرفت یک کشور دارد تصریح کرد: اگر در یک کشور، زمینه‌های فرهنگی قوی باشد علم و سیاست نیز قوی خواهد بود.
این استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف خاطرنشان کرد: در کشور ما ظرفیت‌های زیادی وجود دارد و باید تلاش کنیم که از این ظرفیت‌ها حداکثر استفاده صورت گیرد.
وی با اشاره به نقاط ضعف فرهنگ کشور گفت: مشابهت این فرهنگ با فرهنگ اسلامی، کم است و از طرف دیگر، مقداری نیز از فرهنگ غرب تأثیر پذیرفته است که متأسفانه بیشتر از نکات منفی فرهنگ غرب متأثر شده است تا نکات مثبت آن.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه غرب در بعد عملی علم، پیشرفت‌های خوبی داشته و امکاناتی که اکنون در کشور از آن استفاده می‌کنیم از برکات همین موضوع است تصریح کرد: البته همین علم غربی، خرابی‌هایی نیز به بار آورده است مانند خرابی‌هایی که در محیط زیست یا نابودی بشر شاهد آن هستیم.
گلشنی در ادامه به اظهارات برخی از دانشمندان غربی در بیان معایب علم غربی اشاره کرد و افزود: برخی از اندیشمندان معتقدند که در مسیر این علم، نیاز فقرا نادیده گرفته شده و باید انقلابی در آکادمی‌های علمی صورت بگیرد و به آثار مخربی که علم به بار آورده توجه شود.
در واقع آنها منکر برکات علم نیستند بلکه معتقدند باید به آثار مخرب آن نیز توجه شود از جمله اینکه در حال حاضر بخش عظیمی از بودجه‌های تحقیقاتی در آمریکا و بخشی از کشورهای اروپایی، معطوف به تحقیقات نظامی و مصارف نظامی است.
این استاد دانشگاه با تأکید بر این که باید از نکات مثبت علم به معنای غربی آن استفاده و از نکات منفی آن پرهیز کرد به ویژگی‌های علم در تمدن اسلامی اشاره کرد و افزود: جهان‌بینی دانشمندان اسلامی، جهان‌بینی الهی بوده و این چیزی است که در علم غربی به آن توجه نشده است.
گلشنی با بیان ایکه وقتی علم وارد کشور شد دو نوع برخورد با آن صورت گرفت ادامه داد: برخی عاشقانه دنبال علم رفتند و برخی نیز به دنبال این بودند که اعجاب قرآن و سنت را از طریق یافته‌های علم جدید اثبات کنند.
وی با بیان این که تمدن اسلامی در دوره ای از تاریخ حداقل برای 350 سال سرآمد و بدون رقیب بوده به تبیین دلایل موفقیت تمدن اسلامی، پرداخت و گفت: برخی معتقدند که علت موفقیت تمدن اسلامی در آن برهه زمانی، توجه به قرآن و مضامین آن بوده است و این در شکوفایی علمی تمدن اسلامی بسیار مؤثر بوده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه در آن برهه زمانی شاهد تساهل و تسامح در برخوردهای علمی بوده‌ایم گفت: شکوفایی علمی در زمانی رخ داده که تضارب آرا وجود داشت ولی وقتی تحمل‌ها کم شد کم‌کم تمدن اسلامی رو به افول رفت و جریان علمی، کم‌رنگ شد.
وی با بیان اینکه یکی دیگر از دلایل موفقیت تمدن اسلامی در شکوفایی علمی در آن برهه زمانی دنبال کردن برهان و استدلال بوده است گفت: در آن زمان هیچ موضوعی بدون استدلال و برهان رد یا قبول نمی‌شد ولی اکنون متأسفانه شاهد تقلیدگرایی هستیم و در مقام خلاقیت قرار نداریم در حالی که بزرگان ما این گونه نبوده‌اند.
این استاد دانشگاه به سخت‌کوشی و جامع‌نگری دانشمندان اسلامی اشاره کرد و افزود: در حال حاضر تخصص‌ها آنچنان ما را مشغول کرده که از کلی‌نگری در علم غافل شده‌ایم.
گلشنی با اشاره به اینکه در دانشگاه‌های غربی در رشته‌های صنعتی به فلسفه علم توجه می‌شود ولی ما در دانشگاه‌هایمان برای پرداختن به این موضوع با مشکل روبه‌رو هستیم تصریح کرد: ما حتی اگر در کشور به نکات مثبت غرب نگاه می‌کردیم و آن را الگو قرار می‌دادیم وضعیتمان با اکنون متفاوت بود چراکه بسیاری از نکات مثبت حاکم در فرهنگ غرب، ریشه در اسلام دارد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه باید جهان‌بینی اسلامی در کشور حاکم شود ادامه داد: متأسفانه وقتی در کشور، صحبت از جهان‌بینی اسلامی می‌شود عده‌ای سوءبرداشت می‌کنند که منظور این است که آزمایشگاه و نظریه‌پردازی را کنار بگذاریم و فقط به قرآن توجه کنیم و آنچه در غرب وجود دارد را نادیده بگیریم. در حالی که این تصور کاملاً نادرست و ناشدنی است.
این استاد دانشگاه به برخی از عناصر کلیدی جهان‌بینی اسلامی اشاره کرد و افزود: در جهان‌بینی الحادی نسبت به برخی ارزش‌های اخلاقی و مسئولیت‌های انسانی غفلت شده است.
گلشنی برنامه ریزی موجود در آموزش و پرورش و پژوهش در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌های کشور را ابزاری خواند و گفت این نوع برنامه‌ریزی، افراد خلاق را تربیت نمی‌کند و به خاطر این نوع برنامه‌ریزی است که فارغ‌التحصیلان کنونی ما به نوعی فاقد تربیت و هویت ایرانی و اسلامی هستند.
استاد ممتاز دانشگاه با تاکید بر این که تولید علم باید در راستای رفع نیازهای کشور باشد و در آن، نوآوری وجود داشته باشد تأکید کرد اگر ما در طی این سال‌ها به رفع نیازها و خودکفایی کشور توجه کرده بودیم به خاطر تحریم‌ها، این قدر تحت فشار قرار نمی‌گرفتیم.
وی با تأکید بر اینکه موضوع خودکفایی باید در اولویت قرار بگیرد افزود: باید به وضعیت معیشت معلمان در آموزش‌وپرورش و اساتید در دانشگاه‌ها، توجه بیشتری شود اما متأسفانه به معیشت این دو قشر، توجه کافی نمی‌شود و آنها مجبور می‌شوند که برای تأمین معیشت خود به جای علم و تحقیق به جای دیگری روی بیاورند؛ بنابراین ضروری است که دولت به عنوان یک اولویت مهم به این موضوع مهم توجه کند.
این استاد دانشگاه گفت: بهتر بود به جای ورود انواع خودرو به کشور، توجه جدی‌تری به آموزش‌وپرورش و مسائل مرتبط با آن می‌شد.
وی با اعتقاد به اینکه وضعیت دانشگاه‌ها از نظر کیفی نسبت به 20 تا 30 سال قبل، افت کرده است تصریح کرد: بعضی از معیارهای سنجشی که در ارزیابی کیفیت علمی صورت می‌گیرد به معیاری کاذب تبدیل شده است مثلاً در حال حاضر، تعداد مقالات علمی منتشرشده افزایش پیدا کرده اما باید پرسید که چند درصد از این مقالات به درد مشکلات کشور می‌خورد و جنبه کاربردی پیدا کرده است.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه مقاله‌های علمی باید در جهت رفع نیازهای کشور باشد و در مرزهای علمی حرکت کند اظهار کرد: در وزارت علوم، مجلات علمی و پژوهشی زیادی ثبت شده است ولی برخی از دانشگاه‌ها، این انتظار را از دانشجویانشان دارند که مقالات آنها حتماً در نشریات خارجی منتشر شده باشد.
وی با بیان اینکه ما می‌گوییم از نظر تعداد مقاله در منطقه اول هستیم و دلمان را به این موضوع خوش کرده‌ایم گفت: در حالی که باید پرسید مگر منطقه ما چه دارد که ما در این زمینه، دلمان را فقط به این محدوده خوش کرده‌ایم.
گلشنی همچنین به اهمیت تقلیل دانشجویان دکتری اشاره کرد و گفت: چه دلیلی دارد که دانشجویان دکتری به این میزان، افزایش پیدا کنند. این افزایش خارج از عرف شده و اساتید نیز از این موضوع ناراضی هستند.
وی با بیان اینکه باید به علوم پایه و علوم انسانی همزمان توجه کرد چرا که علم امروز، فناوری فردا است گفت: از طرف دیگر، علوم انسانی نیز فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز است.
این استاد دانشگاه همچنین با اعتقاد به اینکه هدف تعداد زیادی از دانش‌آموزان و دانشجویان در کشور از درس خواندن، رفتن به خارج کشور است به موضوع توجه به نخبگان نیز اشاره کرد و افزود: باید شریطی را برای نخبگان فراهم کنیم که به صورت آسوده بتوانند تحقیق و پژوهش انجام دهند.
وی با تاکید بر این که باید به کیفیت علمی مقالات و رساله‌های دکتری توجه بیشتری شود، اظهار کرد: باید به احیای هویت دینی و ملی‌مان توجه کنیم ولی متأسفانه ما همچنان در برابر خارجی و غربی احساس حقارت می‌کنیم.
گلشنی اهمیت رعایت شایسته‌سالاری را نیز مورد تاکید قرار داد و تصریح کرد: متأسفانه در کشور از نظرات نخبگان و صاحب‌نظران آنچنان که شایسته است استفاده نمی‌شود و بسیاری از متخصصان نیز از این امر شاکی و گله‌مند هستند. بسیار مناسب است که در تصمیم‌گیری‌ها با اهل علم صحبت شود و قطعاً این باعث می‌شود که نتایج بهتری بگیریم.
وی در پایان سخنان خود گفت: به نظرم برای احیا و توسعه علمی، عزم ملی در این زمینه در بین اهل علم و مسؤولان آنچنان وجود ندارد.
