یکصد هزار لغات ترکی در فارسی
ارک خبر- دنیز= دن (قطره) + یز( اک جمع ) = قطرات ، دریا ، نام خانم ، همریشه با دانه (ه.م) ؛ صورت قدیمی این کلمه تنگیز (تنگ = ناپایدار ، کوچک) است که چنگیز هم از آن بدست آمده است.
دوختن= توختن = از مصدر ترکی توخوماق ، معادل اصلی این فعل در فارسی بافتن است ؛ کینه توزی = کینه توختن = کینه بافتن در دل
دود= توت از مصدرتوتمک (= دود کردن ، دود پس دادن لوله) ، همریشه با توتون و توتک (ه.م)
دورْگه= دورگه = دور (دورمک = بسته بندی کردن ، پیچیدن) + گه (اک) = بسته ، دسته شده ؛ دورمک = بلله
دوزاز مصدر دوزمک (= چیدن ، آرائیدن) ؛ دوز بازی = نوعی بازی بصورت چیدن مهره ها ، دوز و کلک = برنامه چیدن و کلک زدن
دوزمان= دوزمان = دوز (دوزمک = چیدن ، مرتب کردن) + مان (اک مبالغه) = خوب چیده شده ، مرتب (۸)
دوش= دوش (خواب) احتمالا از مصدر دوشمک (= افتادن ، به زمین افتادن) ، از همین معنی ، می توان مفهوم شب را نیز استنباط کرد.
دوقلو= دوْغوُلوُ = دوْغ (دوْغماق = زائیدن) + وُ (اک) + لوُ (اک) = همزاد (۱۲) ، از این کلمه به اشتباه سه قلو و چهارقلو نیزساخته شده بدون آنکه قلو معنا داشته باشد. نمونه از این دست در جاهای دیگر هم دیده می شود. مثلاً از دوبله انگلیسی ، سیبله می سازند و یا از دوجین فرانسه (بمعنی ۱۲) ، یک جین و سه جین هم می سازند.
دولاب= دوْلاب = دوْلا (دوْلاماق = پیچاندن ، چرخاندن ، سرکار گذاشتن ، فریب دادن) + ب (اک) = چرخ چاه که با دول (دلو) کارکند ، حیله ، اشکاف دیوار ؛ احتمالاً دولاب در معنای اشکاف که ترکها آنرا دیلاب تلفظ می کنند از مصدر دیلمک یا تیلمک (= شکافتن طولی ، بریدن) می باشد. اشکاف در فارسی شاید از این کلمه گرته برداری شده است.
دَوَلو/ت= دوه لی = دوه (شتر) + لی (اک ملکی) = شتردار ، متعلق به شتر ، طایفه ترک ایرانی از شاخه قاجار (۱۸)
دهره= دهره = دگره = دگیره = دگیر (دگیرمک = چرخیدن ، غلتیدن) + ه (اک) = چرخیده ، غلتیده ، انحنا یافته ؛ دهره بورون = دماغ بزرگ و کج ، از حربه های دسته دار که سرش مانند داس انحنا دارد ، شمشیر کوچک که سرش مانند سر عنان باریک و تیز است ؛ دهره دهر = هلال ماه ، دهره صبح = روشنی صبح (۱)
دُهل= دؤوول = دؤو (دؤومک = زدن ، کوبیدن) + ول (اک) = کوبیدنی ، زدنی ، از آلات ضربی در موسیقی
دیاقدایاق = دایا (دایاماق = لم دادن ، از پشت نگه داشتن) + اق (اک) = پشتیبان ، بک آپ ، از اصطلاحات فنی برای قطعه ای که بعنوان پشت بند استفاده می شود…. ادامه دارد
