احیای منابع آب زیرزمینی در صورت فرونشست زمین امکان پذیر نیست
ارک خبر- مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی با بیان این‌که احیای منابع آب زیرزمینی در صورت فرونشست زمین امکان پذیر نیست، گفت: در صورت ادامه‌ی برداشت‌های بی رویه از منابع آب زیرزمینی، با بحران جبران ناپذیری روبرو خواهیم بود که زندگی آحاد مردم را به صورت مستقیم تحت الشعاع قرارخواهد داد.
یوسف غفارزاده در گفت‌وگو با ایسنا، منطقه آذربایجان شرقی، در خصوص آخرین وضعیت آب‌های زیرزمینی تبریز و استان، اظهار کرد: افزایش جمعیت، توسعه مراکز کشاورزی، کاهش نزولات جوی، خشکسالی‌های اخیر، افزایش برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی باعث افت شدید تراز آب زیرزمینی و کسری مخازن دشت‌های استان شده است.
وی افزود: افزایش برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی باعث شده از ۲۴ محدوده مطالعاتی استان، ۱۱ محدوده مطالعاتی (۹محدوده مطالعاتی و دو دشت) از لحاظ کمی و کیفی مناسب نباشد.
غفارزاده با بیان این‌که سالانه به طور متوسط حدود ۴۰ میلیون متر مکعب آب بیش از ظرفیت سفرههای زیرزمینی استان استحصال می‌شود، گفت: اکنون با کسری یک هزار و ۲۰۰ میلیون متر مکعب مخازن آب زیرزمینی مواجه هستیم که بیشترین میزان کسری تجمعی مخازن استان ۵۲۰ میلیون متر مکعب بوده و مربوط به دشت مرند است.
وی ادامه داد: سالانه یک هزار و ۳۵۵ میلیون متر مکعب از۵۷ هزار و ۳۴۴ نوع منبع آب زیرزمینی اعم از چشمه، قنات، چاه مجاز و غیرمجاز در سطح استان آب برداشت می‌شود که از این تعداد سالانه سه هزار و ۸۲۳ منبع آب زیرزمینی با تخلیه سالانه ۲۱۲ میلیون مترمکعب مربوط به شهرستان تبریز است.
وی بیان کرد: با توجه به میزان حجم تخلیه منابع آب زیرزمینی استان اعم از چشمه، قنات، چاه مجاز و غیرمجاز، شهرستان تبریز در بین سایر شهرستان‌های استان دارای بیشترین میزان بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی است.
غفارزاده به تبعات ناشی از برداشت‌های بی رویه از منابع آب زیرزمینی اشاره کرد و افزود: تنزل کیفیت آب، فرونشست زمین، افزایش هزینه پمپاژ و استحصال آب، کاهش آبدهی چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات، کاهش ظرفیت حجم مخازن طبیعی، شور شدن تدریجی، کاهش و خشک شدن ذخایر استراتژیک آب‌های زیرزمینی از جمله تبعات ناشی از برداشت‌های بی رویه از منابع آب زیر زمینی هستند که اکنون تمامی این پدیده‌ها در سطح اکثر دشت‌های استان قابل مشاهده است.
وی با اشاره به اقدامات شرکت آب و منطقه‌ای استان برای صیانت از سفرههای زیرزمینی استان، بیان کرد: از سال ۱۳۸۵ همزمان با شروع طرح احیاء و تعادل بخشی در کشور، عملیاتی در این راستا در استان ما نیز انجام شد، در سال ۹۴ نیز طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب‌های زیرزمینی با تغییرات در ریز پروژه مطابق مصوبه شورای عالی آب با توجه به اعتبار مصوب سالانه برنامه ریزی و عملیاتی شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی افزود: تشکیل جلسات متعدد شورای حفاظت از منابع آب استان، تشکیل جلسات صیانت از منابع آب استان، اطلاع رسانی و فرهنگ سازی عمومی، افزایش مشارکت‌های مردمی در حوزه حفاظت و صیانت از منابع آب، اقدامات حفاظتی مانند نصب دو هزار و ۳۴۹ دستگاه کنتور هوشمند بر روی چاه‌های دارای اضافه برداشت، شناسایی و توقف عملیات دو هزار و ۳۴۱ حفاری غیرمجاز و جمع آوری و توقیف ۹۷۵ دستگاه تجهیزات حفاری از اقدامات موثر در راستای صیانت از سفرههای زیرزمینی استان است.
وی ادامه داد: در سایه مجموع این اقدامات، به لحاظ میزان کسری مخزن نسبت به سال‌های قبل روند کاهشی مشاهده می‌شود و در اکثر دشت‌ها تغییرات سطح تراز آب نسبت به سال‌های قبل مثبت بوده است اما اقدامات انجام پذیرفته به هیچ وجه کافی نبوده و برای رسیدن به هدف ایده آل و احیای آب‌های زیرزمینی فاصله زیادی داریم.
غفارزاده با بیان این‌که در حال حاضر ۲۲ هزار و ۹۴۹ حلقه چاه غیرمجاز فعال در سطح استان وجود دارد، گفت: از این تعداد، ۱۲ هزار و ۷۶۵ حلقه مربوط به چاه‌های محفوره قبل از سال ۸۵ بوده که بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی مشمول قانون تعیین تکلیف و بررسی است و مابقی ۱۰ هزار و ۱۸۴ حلقه چاه‌های محفوره فعال بعد از سال ۱۳۸۵ بوده که ضمن سپری کردن مراحل قانونی و قضایی در حال انسداد هستند.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس آخرین اطلاعات منابع آب زیرزمینی موجود، سالانه یک هزار و ۳۵۵ میلیون متر مکعب از۵۷ هزار و ۳۴۴ نوع منبع آب زیرزمینی اعم از چشمه، قنات، چاه مجاز و غیرمجاز برداشت می‌شود.
غفارزاده با اشاره به عمده آثار مخرب چاه‌های غیر مجاز و برداشت‌های غیرمجاز از منابع زیر زمینی استان، اظهار کرد: افت تراز سفرههای زیرزمینی در دشت‌های استان، تنزل کیفیت آب، شور شدن آب چاه‌های در دشت شیرامین، فرونشست زمین در دشت‌های استان مانند دشت مرند، دشت کردکندی در شهرستان بستان آباد، نشست یک متری دشت وایقان در شهرستان شبستر، دشت هادیشهر در شهرستان جلفا، افزایش هزینه پمپاژ و استحصال آب، کف شکنی و لایروبی در اکثر شهرستان‌ها، کاهش آبدهی یا خشک شدن آب چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات استان، کاهش ظرفیت حجم مخازن طبیعی از جمله آثار مخرب برداشت‌های غیر مجاز است.
