والدین با دیدن چه علائمی به احتمال اعتیاد فرزندانشان شک کنند؟
ارک خبر- یک متخصص روانشناسی با بیان اینکه طبق پژوهش‌های انجام شده، سوء مصرف موادمخدر طی سال‌های اخیر بین نوجوانان افزایش یافته است، به علایم مصرف موادمخدر و تاثیر آن به‌روی جسم و روان اشاره کرد و در خصوص عوارض اعتیاد هشدار داد.
گوهریسنا انزانی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اعتیاد مشکل اجتماعی و پدیده مخربی است که باارزش‌ترین سرمایه کشور یعنی نوجوانان و جوانان را به نابودی می‌کشاند، بیان می‌کند: در حال حاضر سوء مصرف موادمخدر میان جوانان و نوجوانان یکی از معضلات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی جهان امروز به شمار می‌رود، به طوریکه طبق آمارهای پزشکی قانونی طی سال‌های ۸۸ تا ۹۰ مرگ ناشی از مصرف مواد مخدر دومین عامل مرگ غیرطبیعی بوده است. همچنین براساس گزارش معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی، حدود چهار درصد معتادان مصرف خود را از ۱۵ تا ۱۹ سالگی آغاز کرده‌اند.
به گفته وی کمبود امکانات آموزشی، فرهنگی، تفریحی می‌تواند عاملی در افزایش میزان رشد و بروز مصرف مواد مخدر در سال‌های آتی باشد.
انزانی با اشاره به اینکه پیش از هر مسئله‌ای باید اقدامات پیشگیرانه انجام شود، می‌افزاید: از دیدگاه اکثر پژوهشگران، مهمترین عواملی که نوجوانان را به سمت اعتیاد هدایت می‌کند احساس ناامنی، فشار، آشفتگی، حقارت، طردشدگی و تعارضات با والدین است.
وی در ادامه به عوارض اصلی اعتیاد اشاره می‌کند و می‌گوید: سرقت، قتل، فحشا، خشونت، بیکاری، کاهش وزن، سوء تغذیه، اختلالات کبدی، بیماری‌های مزمن، بیماری‌های تنفسی، شیوع عفونت‌هایی مانند ایدز، ناتوانی‌های جنسی، آسیب‌های عضلانی، اختلالات خواب، افسردگی، پرخاشگری، مشکلات شدید تحصیلی، اختلالات روانی شدید مانند بدبینی، خودکشی و از بین رفتن مکانیسم خانواده از معضلات و مشکلات اصلی اعتیاد میان نوجوانان به شمار می‌رود.
این دکتری روانشناسی با بیان اینکه سوء مصرف مواد مخدر در دوران نوجوانی به عوامل متعددی مانند تلاش برای کسب هویت فردی و اجتماعی، لذت جویی، نداشتن اعتماد به نفس و کسب مهارت‌های اجتماعی نوجوانان بستگی دارد، می‌گوید: میان خودکنترلی و رفتارهای مخاطره آمیز رابطه مستقیمی وجود دارد.
بنابر اظهارات انزانی رفتارهای مخاطره آمیز در برخی نوجوانان از طریق ویژگی‌های فردی مانند ناتوانی در تعویق انداختن لذت‌ها، عدم تحمل محرومیت و تمایل به رفتارهای مخاطره آمیز مشهود است و خودکنترلی به تنهایی عامل پیشگیری کننده بسیار قوی برای مصرف مشروبات الکلی، استعمال سیگار و سو مصرف مواد به شمار می‌رود، لذا افراد با خودکنترلی کم تمایل زیادی برای تجربه این هیجانات، بدون توجه به عواقب طولانی مدت آن دارند.
وی عوامل موثر در گرایش نوجوانان به سو مصرف مواد را وابسته به عوامل اجتماعی، خانوادگی، فردی و روانی می‌داند و می‌افزاید: در دسترس بودن مواد مخدر، دوستان معتاد، طردشدگی از سوی خانواده و معلمان، تقلید، کمبود امکانات تفریحی، عدم آشنایی با پیامدهای رفتاری و بیکاری از عوامل اجتماعی علت گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر به شمار می‌رود، حال آنکه مصرف مواد توسط والدین، عدم نظارت دقیق والدین، عدم اطلاع و آگاهی والدین از مهارت‌های فرزندپروری، مقایسه و تحقیر کردن فرزندان، عدم ارضاء نیازهای والدین در فضای خانواده، اختلافات والدین، عدم درک دوران بلوغ و آگاهی پایین والدین در رابطه با بلوغ، طلاق و اختلالات روانی والدین از علوامل موثر خانوادگی است.
این دکترای روانشناسی یادآور می‌شود: همچنین اختلالات شخصیتی از عوامل موثر روانی است که زمینه‌ساز ورود به مصرف مواد مخدر در نوجوانان به شمار می‌رود.
بنابر اظهارات انزانی بیشترین گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر میان والدین سهل‌گیر شیوع دارد، لذا والدین باید مهارت‌هایی مانند آموزش مهارت‌های خودکنترلی، یادگیری رفتار جرات‌مند، افزایش اعتماد به نفس، کاهش کمال‌گرایی، یادگیری مهارت حل مسئله، کنترل خشم و استرس و…. را بیاموزند و این مهارت‌ها را نیز به فرزندان خود آموزش دهند. (در این مورد نیاز است والدین با متخصصین روانشناس مشورت کنند تا مهارت‌های لازم را به صورت کاربردی فرا گیرند).
ریاست کلینیک تنفس دوباره می‌افزاید: چنانچه والدین علائمی مانند تغییر ساعت خواب و بیداری، کابوس‌های شبانه، گوشه‌گیری، دوستی‌های مشکوک، تغییر خلق‌وخو، پنهان‌کاری، کاهش یا افزایش وزن ناگهانی، بی‌توجهی به ظاهر، فرار از مسئولیت، خشم و پرخاشگری، قانون‌شکنی، تغییر عادات غذایی، بی‌توجهی به مسائل نظافتی، گشادی یا تنگی مردمک چشم، قرمزی چشم و … را در فرزندانشان مشاهده کردند سریعاً به روانشناس متخصص مراجعه کنند.
این روانشناس با اشاره به اینکه در حال حاضر جامعه به سمت تخصصی شدن پیش می‌رود و نیاز است با جامعه همسو گام برداریم تا جامعه‌ای ایمن داشته باشیم، می‌گوید: باتوجه به اینکه پیشگیری مهمتر از درمان است و متاسفانه در اعتیاد درمان قطعی وجود ندارد و تنها فرد بهبود می‌یابد و اعتیاد بر تمام زندگی او اثر گذار است، والدین باید با یادگیری مهارت‌های زندگی و نحوه درست زیستن و گام برداشتن مناسب در زندگی بتوانند اقدامات پیشگیرانه را شروع کرده و فرزندان خود را ایمن کنند.
