ماجراجویی میراث فرهنگی زیر گنبد کبود مراغه
هفت تشکل مردم‌نهاد شهرستان مراغه، با ارسال نامه‌ای به معاون رئیس‌جمهور، به اقدام اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌شرقی در نحوه مرمت «گنبد کبود» اعتراض کرده و از «ارائه اطلاعات خلاف واقع از سوی مدیرکل میراث استان» خبر داده‌است.
به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، گنبد کبود مراغه که در میان عموم مردم به «آرامگاه مادر هولاکوخان» شهرت دارد، از بناهای دورهٔ سلجوقی در شهر مراغه است، با این حال، تزئینات و الحاقات به کار رفته در این بنا، در مقایسه با سایر آثار دورهٔ سلجوقی و ایلخانی، بسیار متفاوت و کم‌نظیر است.
بخش‌های عمده‌ای از پوشش سقف این گنبد، در طول دوره‌های مختلف، از میان رفته و همین امر، نگرانی دوستداران میراث فرهنگی را در پی داشته‌است.
میراث فرهنگی استان آذربایجان‌شرقی، طرحی را به همین منظور اجرا کرده که از نظر کارشناسان امر، آثار مخرب آن، کمتر از وضعیت بدون پوشش گنبد نیست.
تشکل‌های مردم‌نهاد مراغه‌ای، در نامه‌ای سرگشاده، خطاب به «علی‌اصغر مونسان» معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور، با اشاره به طرح مرمتی سقف این اثر ارزشمند، آورده‌است: مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی برای انحراف افکار عمومی از محوطه تاریخی، در اقدامی ماجراجویانه، ناموجه، غیرعلمی، غیرکارشناسی و بدون مطالعات آسیب‌شناسی، پوشش حفاظتی گالوانیزه گنبد کبود را که فقط به ترمیم پوشش فلزی نیاز داشت، برداشته‌است؛ رینک بتنی غیرمسلح کامل اجرا شده را با شیوه ابتدایی قلم و پتک کنده و به جای آن رینک بتنی حجیم مسلح را اجرا نموده‌است.
این نامه، در ادامه اظهار نگرانی کرده که با این سبک مرمت، چندین برابر بار بتنی مسلح به گنبد تاریخی ۸۴۷ ساله، بدون ارزیابی مخاطرات احتمالی تحمیل شدهاست؛ گویی نگه‌داشتن این سازه در بالای گنبد تاریخی «اصل» بوده و اثر منحصربفرد تاریخی «فرع» می‌باشد.
تشکل‌های مراغه‌ای با اشاره به اینکه اداره‌کل میراث، از اجرای همین سازه هم عاجز بوده و آن را ناقص رها کرده است، نسبت به نفوذ نزولات آسمانی به داخل بنا و شدت‌یافتن خسارات به تزئینات معرق، معقلی، مقرنس و کتیبه گچی آیات قرآنی گنبد، هشدار داده‌است.
هفت تشکل تاریخی، زیست‌محیطی و فنی شهرستان مراغه، در بخش دیگری از نامه اعتراضی خود، اظهارات مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در مورد ساخت‌و‌سازهای غیرمجاز در محدوده، حریم و محوطه تاریخی گنبد کبود را «خلاف واقع» خوانده و متذکر شدهاست: ایشان با وجود اظهارات مضبوط مدیرعامل شرکت مجری ساخت‌و‌سازهای غیرمجاز در جلسه فرمانداری مبنی بر انجام طرح به میزان حدود ۳۰ درصد، آن را ۶۵ درصد اعلام کرده‌است.
همچنین در این نامه از معاون رئیس‌جمهور خواسته شده، در اقدامی اضطراری، پوشش گالوانیزه گنبد کبود اجرا و با تأیید شورای فنی سازمان، طرح مرمتی استحکام و تکمیل حرمی ده ضلعی بنا اجرا شود.
نامه منتشره، در پایان، به «اطلاعات خلاف واقع و مداخلات غیرموجه و غیرقانونی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان» اشاره کرده و پیشنهاد داده دلایل این گونه اظهارات، کنکاش شود.
جمعیت حیات سبز، انجمن تاریخ‌پژوهان، انجمن دوستداران میراث فرهنگی، انجمن روانشناسی امید، انجمن پیشگامان عمران و توسعه سبز، تشکل زیست‌محیطی همای سبز و انجمن پژواک افرازه‌رود، هفت تشکل مراغه‌ای هستند که این نامه را امضا کرده‌اند.
برج گنبد کبود مراغه، یکی از آثار منحصر به فرد معماری ایرانی بوده و با توجه به اسلوب خاص معماری آن علی‌رغم نبود کتیبه‌ای که در گاه‌نگاری به آن استناد شود، از سوی کارشناسان میراث فرهنگی به عنوان اثر دوره‌ی سلجوقی شناخته شده است. این آرامگاه به مقبره‌ی مادر هلاکو نیز شهرت دارد، از سوی دیگر به اعتقاد آندره گدار (باستان شناس فرانسوی) این اثر مربوط به قبل از زمان هلاکو است.
بنای برج گنبد کبود مراغه ۱۰ ضلعی بوده و در زوایای ۱۰ گانه آن ستونی مدور با تزئینات تخمیری تعبیه شده که تا زیر طاق‌های برج ادامه دارد. زیرقوس طاق نماها نیز با سه ردیف مقرنس ساده و تزئینات پرکار زینت یافته است. در زیر گنبد از داخل یک حاشیه، کتیبه‌ی گچ‌بری به خط نسخ از آیات سوره‌ی ۶۷ قرآن مجید به چشم می‌خورد. از سایر تزئینات درونی مقبره نیز می‌توان به گچ‌بری‌ها و نقاشی‌هایی محدود به جای مانده در این اثر شاخص معماری، اشاره کرد.
