اعطای گواهی ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک»
گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک»، متعلق به مجموعه اهدایی حاج محمد نخجوانی در کتابخانه مرکزی تبریز، شنبه شب در آیینی توسط کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو در ایران به اداره کل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان‌شرقی اعطا شد.
قدیمی ترین نسخه خطی کتاب «سیرالملوک» یا «سیاست‌نامه» در سال ۶۷۳ قمری توسط حسین بن زکریا بن حاجی حسین دهستانی بر روی کاغذ «خانبالغ» کتابت شده است و اکنون در محل گنجینه مخطوطات کتابخانه مرکزی تبریز نگه‌داری می‌شود؛ کارشناسان نسخ خطی می گویند احتمال فراوان دارد که این نسخه از روی دست خط خواجه نظام الملک استنساخ شده است.
سیرالملوک یا سیاست‌نامه به معنای روش پادشاهان، اثر خواجه نظام الملک طوسی، وزیر نامدار سلجوقی است که به فرمان پادشاه سلجوقی در قرن پنجم هجری نگاشته شده و سبک نگارش آن بسیار ساده و تهی از تصنع و تکلف بوده و یکی از شاهکارهای زبان فارسی به شمار می‌آید.
قدیمی‌ترین نسخه کتاب، توسط مرحوم حاج محمد نخجوانی، یکی از بنیانگذاران کتابخانه مرکزی تبریز و مجموعه داران کتب فرهنگی، خریداری شده و در سال ۱۳۴۵ توسط خانواده وی به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شده است.
این کتاب در سال ۱۳۹۷ توسط کمیته ملی حافظه جهانی یونسکو در ایران به ثبت ملی رسیده و دیشب نیز گواهینامه ثبت آن به کتابخانه مرکزی تبریز اهدا شد.
وجود بیش از چهار هزار جلد نسخه خطی در کتابخانه های آذربایجان شرقی
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی در آیین اعطای گواهینامه ثبت ملی نسخه خطی «سیرالملوک»، از وجود چهار هزار جلد نسخه خطی در استان خبرداد و افزود: برای معرفی این میراث مکتوب فرهنگی به تمام جهانیان باید اقدامات اساسی انجام دهیم تا خسران فراموشی گریبان فرهنگ ایران را نگیرد، زیرا فراموشی خواه یا ناخواه باعث می‌شود آیندگان از میراث‌های کشور در حوزه ادبی، اخلاقی و انسانی بی بهره بمانند.
شهرام خدایی با اشاره به این‌که فرهنگ مهمترین رکن جامعه، گفت: بنای یک جامعه وجود فرهنگ در بشریت است.
وی کتب نگاشته شده در چندین قرن گذشته را میراث مکتوب برای نسل‌های بعدی دانست و اضافه کرد: کتاب سیرالملوک متعلق به مجموعه حاج محمد نخجوانی، یکی از میراث فرهنگی و معنوی ایرانی بوده که توسط حاج محمد نخجوانی پیدا شده است.
وی با تاکید بر این‌که اگر جامعه در آینده از کتاب دور شود از اخلاقیات، ذهن و تفکر زیبا دور می‌شود، اظهار کرد: با ثبت ملی آثار گرانبهای ایرانی می‌توان زیبایی این کتب و تاریخ را به نسل بعد منتقل کرد.
سیرالملوک شاخص تاریخ نویسی دوران سلجوقی است
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تبریز نیز در این آیین گفت: فقدان تاریخ نویسی و تاریخ نگاری در دوران سلجوقی با سیاست‌نامه و اندرزنامه پر شده است.
عباس قدیمی افزود: منابع تاریخی ما طیف گسترده‌ای از آثار مکتوب را دربرمی‌گیرد که بخشی از آن را آثار و رسائل نظری، حکمی و فلسفی ما هم‌چون اندرزنامه، ساسیت‌نامه و شریعت‌نامه را تشکیل می دهد.
وی ادامه داد: این آثار که بخش فکری و اندیشه میراث ما را شکل می‌دهند، در زمان تبدیل ایران باستان به ایران اسلامی، منتقل شده اند.
قدیمی ادامه داد: کتاب «سیرالملوک» که در زمان سلجوقی نگاشته شده است، یک اثر برای بیان تاریخ نیست، زیرا سلجوقیان به تاریخ نگار هیچ علاقه‌ای نداشتند و این امر یک ابهام تاریخی است که چرا سلجوقیانی علاقه‌مند به زبان فارسی در راستای احیای فرهنگ ایرانی هیچ اهتمامی برای تاریخ نگاری نکردند.
وی افزود: حتی خواجه نظام الملک به عنوان معمار فرهنگ ایرانی که در سده پنجم و در دوران سلوجیقان می‌زیست، اعتقادی به تاریخ نویسی نداشت و در میان فیلسوفان نیز می‌توان به غزالی اشاره کرد که تاریخ را تحقیر می‌کرد.
وی در خصوص کتاب سیرالملوک اظهار کرد: این کتاب در ۵۰ فصل و به خواست ملک‌شاه در خصوص آیین کشورداری، آموزش رسوم ملک‌داری، مناسبات حاکم و محکوم، شیوه کشاورزی و دستگاه دیوانی نگاشته شده است که به عنوان یک شیوه‌نامه برای اداره مملکت نیز مطرح بود.
