احیای مسجد تاریخی ارومیه با جدیت ادامه دارد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی گفت: احیای مسجد تاریخی ارومیه با جدیت ادامه دارد و در این زمینه اقدامات لازم انجام می‌گیرد.
به گزارش اداره‌‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌غربی، مساجد از صدر اسلام تاکنون نقطه ثقل هر شهر در کشورهای اسلامی بوده و خاکریز دفاع از ارزش‌ها، مبانی و اصول اسلام به شمار می‌روند، در این راستا به مسجد جامع هر شهر نگاه ویژه‌ای وجود دارد، چرا که فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای را در بطن خود جای می‌دهند و به دلیل پیشینه طولانی این مساجد، در دل خود عبرت‌ها و درس‌های زیادی برای مردم دارند، که این موضوع در مورد ارومیه نیز مصداق دارد.
ولی متاسفانه در دهه اخیر به دلیل برخی بی‌مهری‌ها، ساخت‌وسازهای غیراصولی و عدم مراقبت از این بناهای تاریخی و دیرپا، مسجد جامع ارومیه به حاشیه رانده شد و در انزوایی حزن‌انگیز فرو رفت، به طوری که ظاهرنازیبا و باطن فرسوده آن، مردم را از این مرکز اقامه وحدانیت خداوند راند، آن طور که ظواهر امر نشان می‌داد، این بنای تاریخی و نگین شهر ارومیه می‌رفت تا فراموش شود، ولی خوشبختانه در طول دو سال اخیر توجه ویژه اداره کل میراث فرهنگی استان به این بنای تاریخی را شاهد هستیم.
امروزه به دنبال اقدامات انجام گرفته در مسجد جامع ارومیه و حومه آن، دمیده شدن نفس تازه و اکسیژن ناب به شهر را شاهد هستیم؛ که امید است با بهره‌برداری هر چه سریع‌تر آن، عجین شدن انفس قدسی مردم مومن و نمازگذار بر جلوه بصری آن بیش از پیش بیفزاید و عطر خوش معنویت در شهر مستولی شود که به طور قطع برکات زیادی به همراه خواهد داشت.
مسجد جامع ارومیه به دلیل مجاورت با بازار سرپوشیده و میدان میوه و تره‌بار، می‌تواند بعد از بهره‌برداری به محل مناسبی برای پیوند بین خادمان مساجد و بازاریان در نهایت تاریخ‌سازی تبدیل شده؛ در سایه این وحدت و هم‌افزایی، شکل‌گیری اقدامات فرخنده و مبارکی را شاهد شویم که نمونه آن را در عصر معاصر با محوریت مسجد لطفعلی‌خان و مسجد اعظم ارومیه به وفور مشاهده کرده‌ایم.
مسجد جامع ارومیه یکی از مهمترین بناهای تاریخی شهر است
بنای تاریخی مسجد جامع ارومیه یکی از آثار شاخص تاریخی آذربایجان غربی است، که در ضلع جنوب شرقی بازار ارومیه و در جوار خیابان اقبال واقع شده است و از مهمترین و قدیمی‌ترین بناهای بافت تاریخی در محدوده بازار ارومیه به شمار می‌رود.
بنا بر روایاتی محل مسجد قبلا جایگاه معبدی از دوره ساسانی بوده است که بعد ها تبدیل به مسجد شده است، ولی تاکنون در این خصوص کاوش عملی صورت نگرفته است.
قدمت کالبد فعلی گنبد خانه که قدیمی‌ترین بخش مسجد می‌باشد به دوره سلجوقی می‌رسد، قدمت محراب گچبری نفیس مسجد نیز به سال ۶۷۶ هجری قمری دوره ایلخانی می‌رسد، چهل‌ستون ضلع غربی گنبد خانه نیز که در دوره صفویه بازسازی شده است بر روی بقایای قدیمی شبستان که احتمالا به قرون اولیه اسلام می‌رسد، احداث شده است، چنان که در حفاری‌های کف آن آثاری از دوره ایلخانی به دست آمده است، قدمت حجرات اطراف صحن مسجد نیز به اوایل دوره زندیه می‌رسد و سنگ نوشته موجود زمان احداث آنها را مورخ ۱۱۸۴ هجری قمری نشان می‌دهد.
این پیشینه تاریخی در طول سال‌های گذشته، میراث فرهنگی استان را بر آن داشته است، تا برای مرمت و صیانت از این بنای تاریخی ارزشمند گام‌های بلندی برداشته و اقداماتی را انجام دهد، که در این راستا با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان جلیل جباری مصاحبه‌ای انجام شده است.
مسجد جامع ارومیه یکی از مساجد منحصر به فرد است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی با بیان اینکه، مسجد جامع ارومیه به عنوان یکی از مساجد تاریخی دوره اسلامی با محراب گچبری و منحصر به فرد شناخته می‌شود، گفت: گمانه زنی و بررسی فضای گنبد خانه و دستیابی به بقایای معماری دوره ساسانی در عمق ۲ و نیم متری و مساحت ۶ مترمربع، برچینی، کف فرسوده و کف فرش مجدد گنبد خانه با آجر سفال حدود ۱۴۰ مترمربع، اخذ مجوز از پژوهشکده باستان شناسی کشور و انجام پژوهش‌های باستان‌شناختی به منظور پی گردی در محل حجرات ضلع شرقی صحن مسجد در قالب ۴ گمانه ۳ در ۳ متر و در عمق حدودا ۸۰ سانتی متری و دستیابی به بقایای معماری حجرات از جمله مهمترین اقدامات مرمتی مسجد جامع ارومیه در طول دو سال اخیر ۹۷ و ۹۸ می‌باشد.
جلیل جباری، پیگردی در ضلع شرقی گنبد خانه به منظور بررسی و دست یابی به بقایای معماری شبستان مسجد، اجرای یک ردیف از شبستان در ضلع شرقی گنبد خانه شامل ۳ دهانه طاق و گنبد در مجموع به مساحت حدود ۸۵ مترمربع به پیمانکاری شرکت ایوان‌سازه صدرا با مبلغ قرارداد ۲۴۲ میلیون تومانی در سال مالی ۱۳۹۶، تهیه نقشه‌های اجرایی حجرات ضلع شرقی براساس مستندات و مدارک تاریخی موجود از جمله سایر اقدامات برشمرد.
وی برچینی پوشش فرسوده سقف شبستان چهل ستون، اصلاح عایق‌کاری و اجرای مجدد پوشش آجر فرش به مساحت حدود ۳۰۰ مترمربع، به پیمانکاری شرکت بناساز شیردل با مبلغ قرارداد ۳۰۴ میلیون تومان در سال مالی ۱۳۹۷ را اقدامات دیگر این اداره کل در راستای مرمت مسجد جامع ارومیه برشمرد.
برای احیای کاربری مذهبی مسجد در تلاش هستیم
جباری خاطرنشان کرد: با عنایت به تخصیص مبلغی در حدود ۲ هزار میلیون ریال از محل مصوبات سفر، تشریفات قانونی برای برگزاری مناقصه انجام شده و شرکت ذی‌صلاح با گرید مرمت و دارای رتبه ۴ برنده شده و در شرف عقد قرارداد است.
این مسئول اظهار کرد: ادامه احیای شبستان گنبددار مسجد با رعایت همه الگوها و شاخص‌های تاریخی، ادامه احیاء حجرات ضلع شرقی، غربی و شمالی با استناد به عکس‌ها و مستندات تاریخی و ساماندهی صحن اصلی مسجد جامع ارومیه نیز در برنامه است.
وی، احیای کالبد مسجد و بازگرداندن آن به وضعیت اولیه در حد امکان و بر اساس مستندات موجود، احیای کاربری مذهبی مسجد جهت اقامه نمازهای جماعت بازار با بازسازی شبستان ضلع شرقی به خاطر ارتباط تنگاتنگ بازار و مسجد در همه شهرهای اسلامی، حذف ورودی‌های الحاقی و احیای ورودی‌های گذشته مسجد جهت احیای سلسله مراتب منطقی ورود به مسجد، اهدافی عنوان کرد که از مرمت این بنای تاریخی دنبال می‌شود.
جباری، بازسازی و احیاء حجرات پیرامون صحن مسجد و بهره برداری توسط طلاب دینی حوزه علمیه، احیای صحن مسجد و بازگرداندن آن به وضعیت گذشته؛ یعنی ایجاد مسجدی با حیاط مرکزی و ایوان‌های متقارن را اهداف دیگری برشمرد که دنبال می‌شود.
