زبان ترکی آذربایجانی
شاخه‌ای از زبان‌های ترکی اغوزی که در قفقاز، منطقۀ آذربایجان و خاور ترکیه تکلم می‌شود.
زبان ترکی آذربایجانی یا زبان آذربایجانی زبانی از خانواده زبان‌های ترکی است که با دو گویش در جمهوری آذربایجان و مناطق آذربایجانی نشین ایران تکلم می شود. عمده تفاوت بین دو گویش در تلفظ برخی واژگان، وام‌واژگان روسی ، فارسی، عربی و انگلیسی و تفاوت‌هایی مختصر در چند مورد دستوری است. این زبان در جمهوری آذربایجان زبان رسمی و در داغستان یکی از زبان‌های رسمی مصوب فدراسیون روسیه است. زبان ترکی آذربایجانی بخشی از شاخه زبان‌های اغوز زبان‌های ترکی است و به ترکی استانبولی و ترکمنی بسیار نزدیک است. ترکی آذربایجانی به عنوان زبان گفتاری همچنین در نواحی شرقی ترکیه و جنوب گرجستان و داغستان رایج است. زبان ترکی آذربایجانی از زبان‌های فارسی و عربی در واژگان، سامانه آوایی و دستوری اثر پذیرفته است. در ایران، شهرهای تبریز، ارومیه و اردبیل به ترتیب بزرگترین شهرهایی اند که ترکی آذربایجانی در آن‌ها تکلم می‌شود.
لهجه‌های زبان ترکی آذربایجانی:
بیوک رسول اوغلو لهجه‌های ترکی آذربایجانی در ایران را به ۸ گروه به شرح زیر دسته بندی کرده‌است (در مقاله اصلی لهجه نهم لهجه خلج نامیده شده در حالی که زبان خلجی یک زبان مستقل است):
زبان ترکی آذربایجانی در شمال غربی ایران به ۸ لهجه یا گویش اصلی تقسیم می‌شود:
لهجه تبریزی : این لهجه نزدیک به لهجه شکی در جمهوری آذربایجان است و در تبریز و در شهرهای کوچک و روستاهای اطراف آن رایج است.
لهجه ارسباران: صحیح‌ترین لهجه ترکی آذربایجانی ایران است و تماماً پیرو قواعد زبانی است.
لهجه یامچی: این لهجه شباهت زیادی به لهجه نخجوان خصوصاً اوردوباد دارد.
لهجه ارومیه: اویغور-آوشار لهجه سی نام دیگر آن است. این لهجه نیز یکی از صحیح‌ترین لهجه‌های ترکی آذربایجانی ایران است.
لهجه اردبیل: این لهجه در اردبیل، خلخال و نمین رایج است.
لهجه زنجان: این لهجه از طارم آغاز شده و تا زنجان، هیدج، سلطانیه، خدابنده، ماه نشان، بیجار و قروه در کردستان و سنقر در کرمانشاه رایج است و در مناطق شرقی و جنوبی زنجان مانند قیدار به لهجه همدان نزدیک می‌شود.
لهجه همدان: ابهر، تاکستان، قزوین، بویین زهرا، آوج، همدان، رزن، بهار، تویسرکان، کبودرآهنگ، فامنین، اسدآباد، لالجین، ملایر تا سنقر به این لهجه تکلم می‌کنند.
